Perg. Ndue BACAJ
Siç ishte njoftuar para disa ditëve në Qendren Informative –Kulturore (QIK) në Tuz mbremjen e dates 4 gusht 2017 u bë promovimi i filmit dokumentar kushtuar Patër Andrea Gjekajt , vrarë mizorisht nga ushtria turke me 8 tetor 1912. Dokumentari kushtuar kesaj figure emblematike të meshtarisë e atdhetarisë ka per atutor gazetarin e njohur e vlersuar z.Gjok Dukaj. Në ketë promovim salla e QIK ishte mbushur plotë si rrallë herë nga qindra banorë të Malesisë Madhe (në dy anët e kufirit politik) e më gjërë. Në ketë natë promovuese e nderuese per Patër Andrean kishin ardhur edhe meshtar e hierark të kishes katolike si Arqipeshkvi i Tivarit z.Rrok Gjonmarkaj , Patër Prelë Gjurashaj , Patër Pashko Gojçaj , Patër Mirash Marinaj etjer. Kishte ardhur enkas në ketë promovim edhe konsulli i nderit i Austrisë në Shkodër z.Gjergj Leqejza , si dhe familjar të Patër Andreas me banim në SHBA e tjer. Në promovimin e dokumentarit nuk do të mungonin perfaqesues të mediave të shkruar e vizive si gazetari Pëllumb Sula i Zërit të Amerikës (VOA) , Gëzim Vuçaj i TV-Koplikut , Rifat Ymeri , Kolë Vasili etjer. Aktiviteti promovues u drejtua nga gazetarja e re e me prespektivë Dijana Dukaj dhe e ndihmuar nga bija e Gjurashajve e lindur e rritur në Amerikë znj.Dijana Gjurashaj. Perpara paraqitjes së dokumentarit mbajti një fjalë të bukur e domethenëse Patër Prelë Gjurashaj , dhe fill pas kesaj fjale në monitor u çfaqë dokumentari prej 40 minutash. Dokumentari i ideauar e realizuar nga z.Gjokë Dukaj rrefente historinë e jetës dhe vepres të meshtarit e atdhetarit të martirizuar Patër Andrea Gjekaj. Dokumentari paraqiste mjaft pamje nga vendlindja dhe vend-sherbimi i meshtarit , dokumente të filmuara , intervista nga “familjarë” të Patër Andreas si Nikollë Dedë Gjurashaj , Dijana Gjurashaj ,si dhe nga meshtarët që sot ndjekin “rrugen” meshtarake të Patër Andreas si ish famulltari Trieshit Patër Mirash Marinaj , famulltari i Tuzit Patër Pashko Gojçaj , Patër Prelë Gjurashaj e tjer. Dokumentari shoqerohej me disa vargje me trajta “homerike” të shkruara nga Patë Zef Jankaj dhe kushtuar Patër Andrea Gjekaj. Dokumentari pasurohej me një “prononcim” me shumë vlera per “curriculumin” e Patër Andreas nga publicist dhe ish gazetari i Zërit të Amerikes z. Gjekë Gjonlekaj e tjer. Pas paraqitjes së dokumentarit fjalen e mori famulltari i famullisë së Tuzit Patër Pashko Gojçaj , per të vijuar me një histori per fisin e Gjurashajve të Trieshit nga historiani Gjon Ivezaj. Pas z.Ivezaj bëri një pershendetje të veçant një ndër malësorët më të sukseshëm në SHBA , prokurori i njohur Gjon Junçaj , i cili megjithse i lindur , rritur e shkolluar në Amerikë , ai per nga gjuha e të parëve dhe vlerat patriotike është një hotjanë e malësor i vertet shqiptar. Në ketë promovim do ta merrte fjalen edhe autori i ketij dokumentari z.Gjokë Dukaj , i cili pershendeti të pranishmit , falnderoi bashkëpuntoret e tij dhe veçanarisht meshtarët dhe hierarket e kishes në Malesi , Tivar e më gjerë , ku pa ndihmen e të cilëve tha ai nuk do mund të realizohej ku dokumentar. Z.Dukaj në mbyllje të fjales tij pershendetëse tha se ky dokumentar nuk është shterues per ketë figurë kaq të madhe të binomit Fe e Atdhe , pasi ai dha jeten me kryq në dorë duke u dhenë sherbesat e fundit shpirterore e hyjnore të plagosurve dhe të vdekurve në fushen e luftës , por që ushtria turke i mori jeten mizorisht…. Në fund të ketij promovimi pershendeti e falnderoi pjesmarresit në emër të “familjes” Gjurashaj sternipi i Patër Andreas , Nikollë Dedë Gjurashaj. Ai mbi të gjitha falnderoi ideuesin dhe realizuesin e ketij dokumentari , gazetarin Gjokë Dukaj dhe bashkepuntorët e tij , ku një nder ata është edhe djali i Gjokës , Kristian Duka e tjer. Para mbylljes të ketij promovimi të pranishmeve ju kujtua se aktiviteti kushtuar Patër Andrea Gjekaj-t do të vijojë me datë 5 gusht (2017) në kishen e Trieshit , ku do të mbahet edhe një meshë pershpirtje per Patër Andrea Gjekaj , martirin e kishës e atdheut siç e quajten të pranishmit e kesaj nate promovuese , e cila u mbyllë me një koktej të bollshem e sinjifikativ në “hollin” e QIK të Tuzit.
(Shenim: Pater Andrea kishte lindur në vitin 1874 në katundin e njohur të Trieshit në Nikëmarashaj , dhe ishte djali i trimit e atdhetarit të njohur Vuksan Deda –Gjurashaj. Patër Andrean e vogël kur e pagëzojnë në kishë e pagëzojn me emrin e bukur Lul , pra Lul Vuksani – Gjurashaj. Kur Luli fillon të rritet në shpirt e në zemer e thërret deshira per tu bërë meshtar , gjë që nuk ishte e lehtë , por ai me bekimin e prinderve e familjareve të tij e merr ketë rrugë dhe shkollohet , duke realizuar keshtu thirrjen- dëshirë të tij- shpirtërore , por edhe atdhetare per tu bërë meshtar e famulltar , per ti sherbyer grigjës kristiane-katolike dhe atdheut. Kështu që siç e kerkonte rregulli fetar Lul Vuksan Gjurashaj u bë famulltari Andrea Gjekaj. Patër Andrea perveç famulltarit të “zakonshem” të besimtarëve (civil) ai do të ishte i “aftësuar” edhe si kapelan , prift që kryente sherbime fetare edhe në ushtri).
Tuz me 04 gusht 2017

Genc Drini

Si replikë kundër idesë së politologut gjerman Prof. Dr. h.c Werner Weidenfield që propozon që “në bisedimet e Kosovës me Serbinë duhet të merret modeli i Marrëveshjes në mes Dy Gjermanive”, (në “Bota Sot, 2 gusht 2017 -“Kosova dhe Serbia si RFGJ-ja dhe RDGJ-ja?”)  po paraqesim me pak shkurtime po dhe një shtesë aktualizuese, shkrimin e Genc Drinit “Modeli i Dy  Gjermanive’’ botuar në 7 nëntor 2012 në “Bota Sot” dhe që ngrihet kundër qëndrimit të ngjashëm të shprehur para pesë vitesh nga Ministri i Jashtëm Kosovës.

                                                                                X

Modeli i “Dy Gjermanive brënda një kombi gjerman’’synonte dhe arriti bashkimin përfundimtar të Kombit Gjerman në një shtet. Modeli i bisedimeve në mes Shtetit të Pavarur të Kosovës me Shtetin e Pavarur të Serbisë duhet të shërbejë për zgjidhjen e të gjitha problemeve që rrjedhin nga ndarja përfundimtare në mes tyre. Detyrimisht modeli i bisedimeve duhet të jetë krejt i kundërt në filozofi, frymë dhe rrugë nga modeli i “Dy gjermanive..”.

Viti 2012. Shkas për analizë.

Për në bisedimet e vështira të Republikës së Kosovës me Republikën e Serbisë këto ditë ministri i jashtëm i Kosovës lëshoi idenë për të aplikuar ‘’modelin e dy Gjermanive’’.

Por nuk është e thjeshtë të rrëmbehesh kaq lehtë pas një modeli! Imagjinimi, preferimi dhe përzgjedhja e një modeli bisedimesh mes shtetesh i përdorur diku në një vend tjetër, në një rrethanë politike krejt të veçantë, dhe në një kohë tipike të caktuar me ngarkesa gjeopolitike të caktuara, nuk mund të mbartet artificialisht në kohë, në vende dhe rrethana të tjera, ka pasoja ashtu si çdo dardhë që ka bishtin prapa. Modeli nuk është thjeshtë një estetikë termash apo skemë kallëp gati për t’u përdorur në çdo rrethanë, sado e sido që të përzgjidhet e të modifikohet skema për rrethana të tjera. Kjo sepse nga filozofia politike që është ndjekur në ato rrethana të caktuara kur u konceptua, është krijuar ai model specifik dhe i ka shërbyer vetëm asaj filozofie politike. Por meqë Modeli pati funksionuar me sukses, ai ka krijuar dhe mitin e tij, i cili si çdo mit edhe shkëlqen. Kurr nuk duhet të vrapojmë pas iluzioneve që lindin nga vezullimet. Pasi kuptojmë mirëfilli se thelbi i modelit dhe mitit janë thellësisht të kundërt dhe mospërputhës me çështjen në mes Shtetit të Kosovës dhe Shtetit të Serbisë si është e mundur që vrapojmë pas atij modeli dhe çdo të thotë ky propozim absurd? Modeli mit mbetet unik, pa një kod për t’u shpërthyer sipas qefit, dhe nuk mund t’i përqasesh me arna selektive për ta përdorur ku të duash dhe si të duash. Po ti hynim kësaj valleje do mbeteshim keq të çoroditur dhe pa shpëtim në kurthën që do ti thurnim vetëvetes pa shteg për të shpëtuar më prej asaj kurthe.

Atëherë cili është realiteti dhe miti i modelit të ‘’dy Gjermanive….’’? Kjo del nga ajo filozofi politike dhe ajo kohë që e prodhoi modelin e ‘’dy Gjermanive….’’. Gjermania deri në fundin e luftës së Dytë Botërore qe një komb unik në një shtet unik. Fituesit e ndanë në katër pjesë dhe më pas prej tyre u krijuan dy shtete gjermane, Gjermania Perëndimore dhe ajo Lindore. Kombi gjerman u gjind kështu dhunshëm i copëzuar në dy shtete. Të gjithë qenë gjermanë dhe kërkonin me ndërgjegje dhe me çdo kusht ribashkimin e kombit në një shtet komb të vetëm. Pas përpjekjeve të mëdha të Gjermanisë Federale, dhe nisjes së ‘’ost politikës’’ erdhi një përmirësim i marëdhënieve me sovjetikët. Si qeveritarët e Gjermanisë Perëndimore ashtu dhe ata të Gjermanisë Lindore u bënë zëdhënës dhe lider të idesë për bashkimin e Gjermanisë. Si bazë të bashkimit për të gjithë gjermanët përcaktuan Identitetin kombëtar gjerman, dhe si frymë demokracinë, në rrugën për një shtet komb. Por faktorët identitet, i njëjti komb, me të njëjtën gjuhë, të njëjtën kulturë, me të njëjtën histori, qenë të pamjaftueshëm në vetvete për të sjellë bashkimin përballë realitetit të ashpër të egzistencës së dy shteteve të ndryshme të ndarë njëri nga tjetri dhe ideologjikisht dhe gjeostrategjikisht. Ndarja në mes tyre kishte krijuar një distancim, sidoqë jo në ndërgjegje, prandaj më së pari dhe detyrimisht duhet të thelloheshin marëdhëniet në mes dy shteteve. Të shtoheshin lidhjet ekonomike dhe të ndërthureshin dy shtetet drejt një ekonomie të vetme të ndërvarur që do çonin më pas në hapa të tjerë politikë bashkues. Si qeveritarët e Gjermanisë Perëndimore ashtu dhe ata të Gjermanisë Lindore, u bënë lider të kësaj politike. Po për të arritur këtë duhet të shkohej veçanërisht kundër politikave të Gjermanisë Lindore që deri atëherë qe përpjekur që ndarjet shtetërore artificiale dhe ideologjike të dy Gjermanive të përvijoheshin e thelloheshin dhe si ndarje ndërgjegjeje. Duhet të frenohej kjo gërryerje dhe të shkohej në favor të politikave që në fund të fundit synonin bashkimin e kombit gjerman në një shtet. Për këtë më së pari duhej që Gjermania Federale të njihte Republikën e Gjermanisë Lindore. Formula u gjet në aplikimin e politikës së ‘’dy Gjermanive brënda një kombi gjerman’’. Theksojmë “Modeli i dy Gjermanive brënda një kombi gjerman’’ dhe jo siç e merr ministri i jashtëm i Kosovës vetëm gjysmën e modelit dhe flet vetëm për “Modelin e dy Gjermanive” duke e zhveshur kështu modelin nga thelbi komb, dhe që i çveshur kështu nuk shpreh asgjë nga ajo që kanë synuar gjermanët. Asnjë grimcë e kësaj fryme ndërgjermane dhe asnjë centimetër i asaj rruge bisedimesh, as si synim dhe as formailsht, as teknikisht nuk ka të bëjë me bisedimet e Shtetit të Kosovës me shtetin e Serbisë.

x

Meqë edhe sot po ballafaqohemi me të njëjtën ide-kurth kundër shqiptarëve, për bisedime të Kosovës me Serbinë sipas modelit të bisedimeve në mes dy Gjermanive, po përfshijmë këtu në mes të këtij shkrimi të 7 nëntorit 2012 dhe disa rrjeshta të shkruara sot me 2 gusht 2017 si një shtesë të nevojëshme aktualizuese.

Theksojmë se të njëjtin gabim thelbësor që bënte në v. 2012 ministri i jashtëm i Kosovës ose dhe një shmangëje të qëllimëshme, bën sot dhe politologu gjerman ekspert për Ballkanin Werner Weidenfeld që shprehet se “gjendja në mes Kosovës dhe Serbisë është se askush nga palët nuk heq dorë nga qëndrimi i vet krejtësisht. Është si dikur mes Gjermanisë Perëndimore dhe Gjermanisë Lindore: dy pikëpamje të ndryshme, askush në thelb nuk heq dorë në parim po ka një interes për përmirësimin e situatës…atëherë modeli i marrëveshjes ndërmjet Gjermanisë Lindore dhe Perëndimore mund të shërbejë sigurisht si model. Por në një marrëveshje të tillë nuk duhet të përfshihet çështja e statusit të Kosovës. Modeli i Marrëveshjes në mes Gjermanisë Lindore dhe Perëndimore u propozua që nga viti 2007 nga Wolfang Ischinger, por Beogradi e hodhi aso kohe poshtë atë propozim. Tani statu-quo është një tjetër dhe kjo duhet të jetë baza për të cilën mund të diskutohet. Atëherë shprehet politologu “modeli i marrëveshjes ndërmjet Gjermanisë Lindore dhe Perëndimore mund të shërbejë sigurisht si model.” .”(Bota Sot, 2 gusht 2017, “Kosova dhe Serbia si RFGJ-ja dhe RDGJ-ja”?)

Së pari një hollësi që nuk mund ta lemë të na kalojë, politiologu Werner Weidenfeld lë të kuptohet se rrethanat në kohën kur Ischinger pati bërë propozimin qenë tjera, pra do të thotë se bënin të pa mundur të ecej në atë rrugë bisedimesh sipas modelit “të dy Gjermanive…”. Sipas tij sot rrethanat janë të përshtatëshme..! Me këtë na tregon se propozimet nuk janë të vërteta matematike po vetëm supozime që koha mund ti vërtetojë si krejt të gabuara në kohë ose në thelb, përfshirë dhe propozimin e tij. Nuk ka si të mos shihet se dhe Weinfeld kur u propozon shqiptarëve, Kosovës modelin e bisedimeve në mes dy Gjermanive, mbetet zhveshur. Kjo sepse modelit gjerman që ishte ’Dy Gjermani brënda një kombi gjerman’’ i ka hequr pjesën e dytë të konceptit, “…. brënda një kombi gjerman’’ . I ka hequr kështu dhunshëm më parë ndërgjegjen, thelbin mbi të cilën ai model gjerman qe krijuar dhe që mishëronte qëllimin që duhej arritur që kombi gjerman të bashkohej në një shtet. Kështu ia kanë paraqitur të fshehur, të përgjysmuar, të sakatuar pa thelb shqiptarëve, Kosovës vetëm si “Model i dy Gjermanive”. Kështu ka bërë Ischinger më 2007, kështu Ministri i jashtëm i Kosovës E.Hoxhaj që e ka marrë kallëp më 2012, ashtu bën dhe Prof. Dr. h.c Werner Weidenfield më 2017. Pa filozofinë e modelit, u kanë lëshuar në dorë shqiptarëve vetëm kashtën e pa shpirtë teknike të modelit që shkon nga ta marrë era, madje bashkë me president dhe anëtarë të ekipeve biseduese të Kosovës përballë ekipeve biseduese serbe. Sepse teknika kashtë çon teknikisht në tjetërsimin, mohimin automatik të thelbit shpirtëror, kombëtar dhe politik të problemit për shqiptarët në bisedimet në mes Kosovës dhe Serbisë. E kështu politikanët shqiptar të Kosovës dhe të gjithë shqiptarëve do gjindeshin të zhveshur nga ndërgjegjëja, nga thelbi kombëtar i misionit të tyre. Të trullosur “si pula pa kry” do ktheheshin në robotë që mund të manipuloheshin lehtë nga kurthat teknike duke harruar thelbin se përse janë aty ndër komisionet biseduese. Ka një ndryshim të madh, gjermanët e të dy shteteve e patën krijuar së bashku modelin e ’Dy Gjermanive brënda një kombi gjerman’’për tu bërë një shtet komb.

E ç’lidhje ka ai model krejt i huaj në të gjitha pikëpamjet me shqiptarët dhe Kosovën në bisedime me Serbinë që duhet të shërbejnë për zgjidhjen e të gjitha problemeve që rrjedhin nga ndarja përfundimtare në mes tyre? Gjejmë këtë propozim sot dhe tek Andreas Ernst për prestigjiozen zvicerane “NZZ”: ”Është e hapur sesi do rregullohet raporti fqinjësor mes Serbisë dhe Kosovës. Një model përmendet marrëveshja mes Gjermanisë perëndimore (BRD) dhe Gjermanisë Lindore (DDR) nga 1972; ku Bonni de fakto njohu DDR, por jo edhe de jure.” (Syri Blu, 28 korrik 2017,” Media zvicerane në shkrimin: Serbia të njohë de fakto Kosovën siç njohu Boni Gjermaninë lindore”) Së pari ideja e njohjes së Kosovës nga Serbia është një karamele që i tundet Kosovës që të lëshoj pe pa pushim, po as që diskutohet se Serbia do ta njohë Shtetin e Kosovës. Kjo nuk duhet të shqetësojë fare drejtuesit e Kosovës dhe të Shqipërisë, por duhet të ndjekin me vëmendje dhe tu paraprijnë ngarjeve të përgatitur çdo situatë dhe etapë. Po a nuk është një “çudi” kur nuk përmendet po harrohet me qëllim rezultati thelb që u arrit nga zbatimi i atij modeli, që vëllai i madh Gjermania Federale njohu vëllain e vogël gjerman prej gjaku, Gjermaninë Lindore dhe u bashkuan? Dhe ja ku tani dhe Serbia po na u trajtoka si vëllai i madh, që edhe nëse në fillim nuk do ta njohë Kosovën shpejt do arrijë dhe do ta njohë të voglin Kosovë! Ja ku dalëngadalë jemi afruar tek ideja e cila që nga viti 2000 po piqet në Europë, e deri tek Samiti i Triestes dhe që vazhdon, ideja e Tregut të Përbashkët të Ballkanit Perëndimor. Më saktë jemi tek përpjekja për të krijuar një Jugosllavi tjetër që do përlante brënda Kosovë e Shqipëri dhe të gjithë shqiptarët brënda.  Do ishte një sukses i jashtëzakonshëm i politikës serbe të mbështetur pa hezitim nga interesa gjeostrategjike europiane por që për fat të kalojnë mbi interesat shqiptare. Ja ku na synokërka në bisedimet në mes Shtetit të Kosovës dhe Shtetit të Serbisë përdorimi i modelit të bisedimeve të dy Gjermanive, pasi modelit i hiqet pjesa thelbësore e saj: “brënda një kombi gjerman’’ për tu lënë shqiptarëve në dorë kashtën. Por “nuk kanë faj që e kanë bërë kështu” e kanë bërë “nga halli” sepse thelbi komb i modelit, nuk mund të përdorej në bisedimet në mes shqiptarëve dhe serbëve, dy kombe krejt të ndryshme dhe prandaj u hoq “gjysma e konceptit”, në fakt thelbi i modelit. Modeli gjysmak i ofruar s’është tjetër veçse një hile që pa tjetër do ti zhyste shqiptarët psikologjikisht në koncepte të gabuara për bisedimet dhe si rrjedhojë do futeshin në një teknikë të manipuluar bisedimesh me inerci zhytjeje në një Jugosllavi tjetër që po pritet me zell të madh nga Serbia.)

Le të kthehemi tek shkrimi i nëntorit 2012, pas ndërhyrjes së mësipërme të 2 gushtit 2017.

Republika Federale e Gjermanisë e  njohu qeverinë e Republikës së Gjermanisë Demokratike Lindore GDR, por të konceptuar brënda një kombi gjerman të cilin de jure e konsideronte të përfaqësuar vetëm nga shteti Gjerman Federal duke e parë këtë si pasardhës legjitim të Raihut Gjerman. Ndërsa vetë GDR, Gjermania Lindore nga ana e saj vijoj të njohë si dhe më parë de facto dhe de jure dy shtete gjermane, si dy shtete të huaja. Më së fundi Republika Federale dhe GDR, Gjermania Lindore ranë dakord që asnjëra prej tyre nuk mund të fliste për tjetrën. U përdor me shumë sukses gjeopolitika dhe zhvillimet patën kurbat e tyre në ulje dhe ngjitje, por gjithcka u bë e mundur kur ndodhi përmbysja epokale, erdhi rënia e komunizmit në Europë në v.1989, dhe shterri presioni sovjetik. Atëherë u ec me shpejtësi drejt bashkimit të Gjermanisë dhe sot jemi para një Gjermanie unike dhe të fuqishme.

Modeli u krijua dhe u përdor për të arritur këtë synim unik. Thelbi i modelit të ‘’dy Gjermanive brënda një kombi gjerman” i kthyer në mit, kuptohet qartë se është së pari formula e konfirmimit të të pa tjetërsueshmes, konfirmimi i kombit gjerman unik. Së dyti është skema apo rruga e përbashkët hap pas hapi e zgjedhur nga një komb i ndarë dhunshëm në dy shtete, për të arritur bashkimin e tij në një shtet, në Gjermaninë. Kështu ‘’Modeli i ‘’dy Gjermanive’ brënda një kombi gjerman”, parë së jashtmi duket se përputhet si model vetëm e vetëm me zgjidhjen e çështjes së shqiptarëve që janë një komb dhe sot gjinden të ndarë në dy shtete të pavarura po dhe në shtete të tjera ballkanike dhe që duhet të shkojnë drejt bashkimit. Një qëllim për të cilin shqiptarët kanë luftuar më tepër se askush madje deri dhe në ditët tona në epopenë e luftave të shqiptarëve në Kosovë dhe në Maqedoni, po ashtu dhe në Kosovën veri lindore në Luginën e Preshevës.

Kështu nëqoftëse bisedimet në mes shqiptarëve dhe serbëve do bëheshin sipas modelit të ‘’dy Gjermanive’’ me semantikën dhe simbolikën bashkuese që mbart modeli kushdo shtyhet t’a shohë në sfond një bashkim shtetesh…! Po cilët shtete do bashkoheshin?  Jehona që ka pasur ndër shqiptar propozimi i ministrit të jashtëm të Kosovë për përdorimin e modelit gjerman në bisedimet e shtetit të Kosovës me shtetin e Serbisë paradoksalisht na doli krejtësisht e përmbystë nga ajo që priste ministri i jashtëm i Kosovës. Meqenëse shqiptarët shkojnë në bisedimet me Serbinë për elemente teknike të pas ndarjes de facto të problemeve që  dalin nga ndarja de facto e dy shteteve , të gjithëve iu ka zgjuar vetëm përfytyrimin e bashkimit të shqiptarëve në një shtet, ashtu siç u bashkuan gjermanët. Duke u nisur nga realiteti bashkues i kombit gjerman, që pati përfaqësuar modeli, të gjithë e kanë parë si një model për bashkim të shqiptarëve. E megjithatë edhe kjo është një përshtypje rastësore e sipërfaqëshme. Modeli gjerman për bisedime nuk është fare i përshtatshëm as për bashkimin e dy shteteve shqiptare. Edhe në këtë rast modeli është jasht vendi dhe rrethanash. Kemi dy shtete shqiptare të pavarura, pra me vullnete të lira, që kanë të njëjtën frymë demokratike, të gjithë shqiptarët kudo që janë në trevat shqiptare kanë të njëjtën aspiratë për bashkim në mes tyre. Nuk ekziston më as pushtuesi serb dhe as ideologjia komuniste dezintegruese. Gjeopolitika është krejt e ndryshme, të dy shtetet përputhen me idealet euroatlantike dhe të gjithë shqiptarët synojnë të integrohen në Bashkimin Europian. Rrugët e bashkimit të dy shteteve shqiptare sot janë të tjera. Shqipëria dhe Kosova e shqiptarët tjerë, nuk kemi të njëjtat pengesa që egzistonin në mes dy Gjermanive. Modeli i dy Gjermanive brënda një kombi gjerman” është unik dhe vetëvetiu i tejkaluar me rastin gjerman.

Një gjë është më se e sigurtë, se mesazhi i modelit politik të ‘’dy Gjermanive brënda një kombi gjerman” nuk ka asgjë të përbashkët me problemin flagrant të ndarjes një herë e mirë në mes Shtetit të Kosovës dhe Shtetit të Serbisë, në mes shqiptarëve të shtetit të Kosovës dhe të serbëve të shtetit Serb. E pra kurr nuk ka si të merret si model bisedimesh në ndarje të Kosovës me Serbinë siç sugjeron në mënyrën më absurde ministri i jashtëm i Kosovës.

Rasti i bisedimeve të Shtetit të Kosovës me Shtetin e Serbisë është krejtësisht i kundër me rastin e dy Gjermanive. Por guximi për të menduar dhe për t’u kapur paradoksalisht pas një modeli të tillë është shumë shqetësues për atë çfar sinjifikon historia e tij. Duke ndjekur logjikën e ministrit që propozon këtë model, të krijohet përfytyrimi i gabuar se Kosova dhe Serbia po shkojnë sërisht drejt njëra tjetrës për tu bashkuar sepse dhe modeli është bashkues dhe‘’për inerci nuk mund’’ të ndalet në mes të rrugës atëherë kur do ti……! Më së paku duke pranuar atë model që propozon ministri kemi kaluar në bisedime për zgjidhje të brëndëshme politike në Kosovë dhe kërkesat serbe nëpërmes tij mund të gjejnë shtegun për të arritur në shkatërrimin e multietnicitetit që kërkohet në Kosovë, veçim të serbëve dhe për ndërhyrjen e Serbisë kundër pavarësisë reale funksionale të Kosovës, dhe kështu sigurohet një ripenetrim serb në Kosovë. Një lloj kthimi në situatat e vjetra. Këtë mund t’a ëndërrojë vetëm ndonjë nostalgjik i periudhës së ‘’Bashkim vëllazërimit’’ në ish Jugosllavi, apo dhe disa të tjerë që në ditët e sotme mund të kenë interesa vetiake material-ekonomike me Serbinë. Por mendojmë se në këtë propozim kemi të bëjmë me një lathitje nga e cila duhet të shkundemi menjëherë. Përndryshe një gjë është e sigurtë në rast se idetë si kjo më sipër janë vërtetë të drejtuesve politikë, ato nuk përputhen me luftën që bënë shqiptarët me vullnetin dhe synimet e shqiptarëve, atëherë në rastëse drejtuesit politikë kanë synime të tjera atyre u mbeten dy rrugë, t’ua imponojnë ato shqiptarëve të Kosovës me demagogji ose me arbitaritet. Arbitraritet do kishim edhe në rastëse do ta arrinin synimet e tyre të dyshimta me forcë kartonash në një parlament të manipuluar.

Genc Drini

drinig@hotmail.com

7 nëntor 2012,

3 gusht 2017

Tjetersimi dhe cenimi i shendetit te personave. Cenimi i dekorit dhe qetsise publike. Problemet qe shkaktojne altoporlantet e minareve.

PËRMBAJTJA. 1. Koncepti i minaresë. 2. Kushtetuta. 3. Kodi civil. 4. Kodi penal. 5. Refleksione.

1. Koncepti i minaresë.
Në çdo manual apo enciklopedi, minareja (në arabisht manār, ose FAR) përcaktohet si “Kulla, që ka gati çdo xhami, prej së cilës hoxha thërret pesë herë në ditë besimtarët që t’i falen Allahut”. Ashtu si këmbana e kishës, minareja shërben që zëri i hoxhës të arrijë sa më LARG që të jetë e mundur, duke lajmëruar në këtë mënyrë orën e faljes. Ka raste që në minare, në orën e faljes të vihet edhe një çarçaf i bardhë, i cili ju shërben si sinjal besimtarëve shurdh-memeca për t’u falur. Minareja ka ballkonin e saj, ku si rregull dikur dilte hoxha të këndonte ezanin. Ndërsa sot, është bërë e “modës” që në majë të minaresë, të mos dalë hoxha si dikur, por të dëgjohet vetëm altoparlanti.

Edhe dikur kanë ekzistuar qëndrat e zërit, por ato kurrë nuk viheshin në majë të minaresë. Nëse ndërtohet një minare, ajo bëhet për një qëllim të caktuar. Duke qenë në lartësi të madhe, ajo shërben në radhë të parë si urë ndërlidhëse mes Allahut dhe besimtarëve nëpërmjet hoxhës kur ai këndon. Po ashtu, nga lartësia e minares, zëri shpërndahet më lehtësisht. Por, nga përkufizimi që ka minareja, rezulton se ajo shërben për të thirrur besimtarët për falje. Është pra një lloj kujtese apo lajmërimi. Ose është si zilja, që zgjon nga gjumi këdo në mëngjez kur shkon në punë. Një besimtar i devotshëm nuk ka nevojë jetike për thirrjen nga altoporlanti i minaresë për t’u falur, pasi ai mund të zgjohet edhe vetë. Pse nuk hypën hoxha pesë herë në ditë në minare si dikur për të thirrur besimtarët? T’ja lësh teknologjisë sot thirrjen e besimtarëve, tregon shkëputje nga qëllimi fetar. Po ashtu, duke qenë se ka besimtarë jo praktikantë, por edhe jo besimtarë, sjell që zëri i lartë i altoparlantëve, të shqetësojë edhe ata persona, të cilët nuk e ndjejnë të nevojshme dëgjimin e altoparlantit të minaresë. Duke përdorur altoparlantë në majë të minaresë, sjell që t’i tjetërsohet qëllimi vetë minaresë, duke dalë edhe nga konteskti për të cilin ajo është krijuar. Pasi në këtë rast, minareja nuk rezulton që të jetë më një FAR që shpërndan fjalën e Allahut. T’i besosh fjalën e Allahut një altoparlanti, sjell edhe një lloj ftohtësie të besimtarëve, të cilët do ndjeheshin shumë më mirë duke dëgjuar zërin e Hoxhës si dikur. Dikush e justifikon problemin e altoparlantëve në minare, me mungesën e hoxhallarëve. Nuk mendoj se ka bazë ky justifikim, duke pasur parasysh se sa shumë persona kanë studjuar (që nga viti 1990) teologji islame në universitetet e Lindjes.
Po ashtu, shpërndarja e zërit përtej normës së lejuar prej 80 decibel, kompromenton edhe dëgjimin e personave pa përjashtim.

2. Kushtetuta.
Në vendin tonë, Kushtetuta në disa NENE të saja, i parashikon shumë qartë të drejtat e shtetasve.
Neni 7, disponon se “Republika e Shqipërisë është shtet laik. Shteti respekton lirinë e besimit fetar dhe krijon kushte për ushtrimin e tij”. Në pjesën e parë, Shteti njeh dhe garanton barazinë e të gjitha besimeve fetare, por pa i njohur privilegje asnjërës prej tyre dhe riafirmon pavarësinë e tij ndaj pushtetit fetar. Në pjesën e dytë, Shteti edhe pse respekton çdo besim fetar, duke i krijuar kushtet për ushtrimin e tyre, ai duhet të garantojë që ky ushtrim fetar të bëhet brenda kontekstit të seicilit besim fetar dhe pa cënuar besimet e tjera fetare. Ashtu si edhe jo besimtarët. Por, duke u kujdesur edhe për qetësinë dhe dekorin publik.
Neni 10, par.1, disponon se “Në Republikën e Shqipërisë nuk ka fe zyrtare”. Që do të thotë se asnjë besim fetar nuk mund të marrë përparësi në raport me një besim fetar tjetër, pavarësisht përqindjes së deklaruar.
Neni 14, par. 1, disponon se “Gjuha zyrtare në Republikën e Shqipërisë është shqipja”. Që do të thotë se asnjë gjuhë tjetër nuk duhet të ketë përparësi, ose të “zyrtarizohet” ndaj gjuhës shqipe.
Neni 15, par. 1, disponon se “Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut janë të pandashme, të patjetërsueshme e të padhunueshme dhe qëndrojnë në themel të të gjithë rendit juridik”. Nëse një altoparlant shpërndan zërin në orën 4.30 të mëngjezit, ai zgjon nga gjumi jo vetëm muslimanët praktikantë (të cilët mund të jenë të interesuar), por edhe muslimanët jo praktikantë dhe besimtarët e besimeve të tjera fetare, të cilët nuk janë të interesuar që të zgjohen kaq herët. Kjo vlen edhe gjatë ditës. Dikur, minaretë mund të ishin më funksionale, kur kishim të bënim me popullsi homogjene muslimane. Por, sot funksioni i këtyre minareve, e tejkalon misionin e tyre, duke qenë se popullsia sot është shumë heterogjene në besime fetare dhe në interesa të tjera shoqërore.
Par. 2 vijon se “Organet e pushtetit publik, në përmbushje të detyrave të tyre, duhet të respektojnë të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, si dhe të kontribuojnë në realizimin e tyre”. Ndër liritë themelore të njeriut, është edhe PUSHIMI e GJUMI, i cili nuk duhet (mundet) të cënohet nga çdo lloj zhurme përtej normave të lejueshme e të lejuara. Për fat të keq, duhet pohuar se “Organet e pushtetit publik” i dijnë këto probleme dhe nuk ndërhyjnë fare “në realizimin e lirive themelore të njeriut”, duke shkelur kështu Kushtetutën. Pasi liritë themelore të njeriut, respektohen jo vetëm kur kontribuohet në realizimin e tyre, por edhe kur nuk pengohet apo cënohet ushtrimi i tyre.
Neni 17, par, 1, disponon se “Kufizime të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë mund të vendosen vetëm me ligj për një interes publik ose për mbrojtjen e të drejtave të të tjerëve. Kufizimi duhet të jetë në përpjesëtim me gjendjen që e ka diktuar atë”. Në rastin e altoporlanteve në minare, ndodhemi para “Kufizimeve të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë”, por nga ana tjetër nuk ekziston akoma një ligj, i cili parashikon këto “kufizime” edhe “në përpjesëtim me gjendjen që e ka diktuar atë”.
Par. 2, vazhdon se “Këto kufizime nuk mund të cënojnë thelbin e lirive dhe të të drejtave dhe në asnjë rast nuk mund të tejkalojnë kufizimet e parashikuara në Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut”. Konventa Europiane e të Drejtave të njeriut, parashikon tek neni 8, par. 1, (“E drejta për respektimin e jetës private dhe familjare”) se “Çdokush ka të drejtën e respektimit të jetës së tij private dhe familjare, banesës dhe korrespondencës së tij”. Nëse ndokush thotë se në rastin e zërit të lartë të altoporlantëve, po i “respektohet jeta private dhe familjare” shtetasve, atëherë kjo Konventë duhet të rishikojë dispozitat e saja ligjore nga fillimi e deri në fund (….).
Neni 18, par. 1, parashikon se “Të gjithë janë të barabartë përpara ligjit” dhe vazhdon tek par. 2 se “Askush nuk mund të diskriminohet padrejtësisht për shkaqe të tilla si gjinia, raca, FEJA, etnia, gjuha, bindjet politike, FETARE a filozofike, gjendja ekonomike, arsimore, sociale ose përkatësia prindërore”. Në rastin e altoporlantëve me zë të lartë, pjesëtarët e një besimi tjetër fetar do diskrimonohen nëse do zgjohen në orën 4.30 të mëngjezit nga zëri shumë i lartë i tyre.
Neni 59, par. 1, parashikon se “Shteti, brenda kompetencave kushtetuese dhe mjeteve që disponon, si dhe në plotësim të nismës dhe të përgjegjësisë private, synon: d) një mjedis të SHËNDETSHËM dhe ekologjikisht të përshtatshëm për brezat e sotëm dhe të ardhshëm”. Mjedisi mund të jetë i shëndetshëm edhe kur ai nuk tjetërsohet nga “agjentë të jashtëm”, siç janë edhe zhurmat përtej masave të tolerueshme.

3. Kodi civil.
Kodi civil tek neni 608 (“Përgjegjësia për shkaktimin e dëmit”), disponon se “Personi që, në mënyrë të paligjshme dhe me faj, i shkakton tjetrit një DËM në PERSONIN ose në pasurinë e tij, detyrohet të shpërblejë dëmin e shkaktuar. Personi që ka shkaktuar dëmin nuk përgjigjet kur provon se nuk ka faj. Dëmi quhet i paligjshëm kur është rrjedhim i shkeljes ose i cenimit të interesave dhe i të drejtave të tjetrit, që mbrohen nga rendi juridik ose nga zakonet e mira”. Në respektim të laicitetit të vendit tonë, të parashikuar edhe nga Kushtetuta, nuk ekziston asnjë ligj, i cili përcakton këndimin e ezanit me altoparlant në majë të minares. Këndimi i ezanit me altoparlant, është më tepër një zakon i kohëve të fundit, i cili ushtrohet “në mënyrë të paligjshme”, duke i sjellur si rrjedhojë “dëme përsonave”. Që në rastin konkret, i referohet jo vetëm zërit të lartë, i cili mund të dëmtojë dëgjimin e kujtdo, por edhe cënimit të dekorit dhe qetësisë publike si një e mirë e përbashkët.

4. Kodi penal.
Edhe Kodi Penal, trajton hedhjen e sendeve të rrezikshme dhe pasojat që ata i sjellin shëndetit të personave dhe qetësisë publike, duke i vënë në ngarkim shkelësve të dispozitave penale “faturën përkatëse”. Edhe shpërndarja e zërit përtej normave të lejueshme konsiderohet “hedhje e sendeve të rrezikshme”.
Neni 274 (“Prishja e qetësisë publike”), parashikon se “Hedhja e gurëve apo sendeve të tjera në banesën e shtetasit, krijimi i ZHURMAVE SHQETËSUESE, si me anë të shkrepjes së armëve apo plasjeve të ndryshme, të përdorimit jashtë rregullave të sirenave të altomjeteve, apo çdo lloj tjetër sjelljeje të papëlqyeshme, në rrugë, sheshe e vende publike, që cenojnë dukshëm QETËSINË e moralin apo tregon mospërfillje të hapët për MJEDISIN, përbëjnë kundërvajtje penale dhe dënohen me gjobë ose me burgim gjer në dy vjet”. Kjo dispozitë, e shpjegon qartësisht situatën, që krijohet nga zëri i lartë i altoparlantëve (jo vetëm në orën 4.30 të mëngjezit), duke “krijuar zhurma shqetësuese në rrugë, sheshe e vende publike” që si rrjedhojë “cënojnë dukshëm qetësinë”. Nëse pas kërkesave të vazhdueshme, që ju bëhen autoriteteve të komunitetit musliman për evitimin e shpërndarjes së zërit të lartë përtej normave të lejuara, ata nuk reagojnë, atëherë kjo sjellje tregon “mospërfillje të hapët për mjedisin” ku bëjnë pjesë edhe individët. Si rrjedhojë, këto sjellje “përbëjnë kundërvajtje penale dhe dënohen me gjobë ose me burgim gjer në dy vjet”.
Më qartë se kaq nuk mund të shprehet edhe kodi penal.

5. Refleksione.
Kudo në botë, e drejta për shëndetin përcaktohet si e drejta THEMELORE dhe PARËSORE për njeriun. Në përgjithësi, mund të thuhet se kompromentimi i të drejtës së shëndetit të personave, përbën një dëm biologjik në kuptimin e ngushtë të fjalës, ose një ofendim të integritetit fizik të individëve. Dëmi që i vjen qetësisë shtëpiake, ose publike nga shpërndarja e patolerueshmë e zërave, mund të konsiderohet edhe dëm ekzistencial jo pasuror (që nuk vjen nga aktiviteti në punë i të dëmtuarve). Nëse shpërndarja e zërit, kalon TRE DECIBEL (ose normën e tolerueshme), atëherë ky zë i lartë mund të shkaktojë kompromentimin e të drejtës së shëndetit, duke sjellë kufizime – edhe pse përkohësisht – të integritetit psikofizik të personave, i cili mund të sjelle edhe një invaliditet të vazhdueshëm. Kush do marrë pastaj përsipër shërimin e personave të prekur nga ky fenomen? Natyrisht Shteti me paratë e taksapaguesve.
Mbrojtja e shëndetit publik, si detyrë parësore a administratës vendore, është një detyrë dhe detyrim, jo vetëm kur bëhet fjalë për gjithë shoqërinë civile, por edhe në rastin kur diskutohet shëndeti i një familjeje apo një individi të vetëm. Nuk duhet (apo mundet) të kushtëzohet ruajtja shëndetit apo qetësisë publike, kur ajo bëhet problem nga qytetarët, por duhet që vetë administrata publike të aktivizohet kryesisht kur ajo ka edhe perceptimin më të vogël se po cënohet shëndeti dhe qetësia publike. Pasi është vetë administrata publike si pjesë e prekur e këtij publiku, e cila nuk mund të rrijë kurrë dorëjashtë në raste të tilla.
Në rast të kundërt, administrata publike do jetë bashkëpërgjegjëse për DËMIN e krijuar.

http://www.fjala.info/minareja-zhurmat-qe-emetohen-nga-feja/