Archives for May 7, 2020

(6 maj 1405- 6 maj 2020)

Nga  Ndue  BACAJ 

Edhe unë si të tjerët prita që për ditlindjen e 615 të Skenderbeut,  qeveria shqiptare me kazanat e kusiat e saja mediatike, të gjenin mënyren e perkujtimit të kësaj date historike dhe krenare për shqiptarët kudo që janë,  edhe pse jemi në ditë kufizimesh nga pandemia covid-19.  Mirpo nëse me 5 maj e gjeten”mundësinë” e perkujtimit e nderimit të ditës së dëshmorëve…, për 6 majin , ditlindjen e Gjergj Kastriotit as nuk u kujtuan… Megjithatë shqiptarëve u bëjë “thirrje” ta “mirkuptojnë” ramaqeverinë dhe veglat e tij të agjitpropit , se nuk kishin kohë të  merren me ditlindjen Skenderbeut , pasi janë shumë të zënë me agjitporopin e “luftës” së skendërpallës të spiropallës kundër koronavirusit…

Hyrje

Të shkruash e flasësh për Gjergj Kastriotin Skenderbe nuk është e lehtë, e veçanarisht në një ditë si kjo e 6 majit (1405), që është ditlindja e 615-të e tij. Nuk është e lehtë pasi  nuk ke të bësh vetëm me një figurë historike, por ke të bësh me vet historinë  e shekullit XV . Histori e cila  pa Gjergj  Kastriotin jo vetem nuk do të kishte kuptim , por nuk do të ishte ajo që është sot në qytetrim, besim e zhvillim në Shqiperi, por edhe  në Europë…Gjergj Kastrioti ështe identiteti europerendimor , është  krenaria dhe lavdia  e pa mort e Arberisë së moçme dhe Shqiptarisë së sotme. Gjergj Kastrioti është kryeheroi ynë dy dimesionalësh ; Toksore dhe Hyjnore.  Është Ai pa të cilin ne Shqiptaret do ti ngjanim një ishulli pa identitet , apo më sakte një “çibani kanceroz” në trupin e Europes… Gjergj Kastrioti dhe vepra e tij është perjetsuar në mijëra  e mijëra faqe librash e dokumentesh, në mijera gojdhenash e legjendash, ai është “shëndërruar” në një  MIT , që krahasohet me një meteor që sa më shumë largohet nga toka , aq më shumë bënë dritë e aq më largë shihen rrezet e tija… Për ne shqiptaret , ky është një fat e privilegj i madh  që nuk e kanë pasur shumë popuj e vende të tjera.  Vepra dhe figura e Gjergj Kastriotit është pasaporta  europerendimore që nuk mund ta “grisin e shkarravisin” kurrë as  mijera vite apo shekuj, e jo më shekullaret e mekataret e çdo kohe të kësaj Bote. Ne Shqiptaret pas vdekjes së Gjergj Kastriotit u goditem per shekuj nga fortuna e stuhi  shekullore  të cilat lanë pas mjegull e erresirë, ku po të mos kishim në horizont  “meteorin” dritpashuar Gjergj Kastriotin Skenderbe, identiteti jonë Europerendimor do të ishte një ëndërr që nuk do të bëhej kurr zhgjëndërr…

Një curriculum i vogël në ditlindjen e 615  të Gjergj Kastriotit

Sipas shumë historianëve e studiuesve  Gjergji  Kastrioti Skenderbeu ka lindur  me 6 maj të vitit 1405 , në derën shquar të Kastriotëve , me prindër ; babë princin e njohur arbënor Gjon Kastrioti , dhe me nënë Vojsaven (disa studiues i thonë edhe Vojza…), e bija e kryezotit të Pollogut  të Tetovës. Kjo krahinë arbënore ishte pjesë e principatës të Balshajve dhe hynte nën influencen e Kastriotëve. Sipas deshmisë të Gjon Muzakës nëna e Vojsaves ishte nga dera e Muzakajve. Gjergj Kastrioti kishte edhe tre vëllezer të tjer; Stanishin , Reposhin dhe Kostandinin, si dhe pesë motra ; Marijen , Vlajken , , Angjelinen ,Jellen (Lenen) dhe Mamicen…1. Ndër malet tona , per nji burrë kreshnik e div thonë se le drague, kur  lindë “me këmishë”. Domethënë i  mbeshtjellun me nji pelhurë të hollë , me fletë nën sjetulla duke i dhanë nji fuqi të mbinatyrshme . Keshtu mbas gojdhanash lindi edhe Gjergj  Kastrioti-Skenderbegu. 2.  Ndersa  Marin Barleti shkruante se  pak ditë para se të lindë Gjergji, nëna e tij që ishte shtatzanë, Vojza (dikun Vojsava), kishte parë në ënderr  se u rrezua një yll prej qiellet , e duke  u ulur kadal u drejtua nga ajo e cila bani me u zmbrapë  per me i leshue vend , e ylli  u shëndrrue në nji foshnje  përbukuri. Aasaj atëherë i ishte dhanë  me u afrua me e marrë grykë e me e puthë , por i doli gjumi e u kujtua se kishte kenë anderr . Vertet nuk kaloi shumë kohë mbas asaj andrre  e i fali Zoti ynë  nji djal fort të hieshëm , veshë me një këmishë të hollë , e në krahë të djathtë  kishte të shkrueme  nji shpatë , ndersa  në sjetulla  dy lagje fletë  e në ballë kunoren…3. Gjergj Kastrioti do të rritej nën kujdesin e nënës tij Vojzes  dhe babait tij Gjonit , si dhe të vellezerve e motrave të tij më të mëdhenjë. Gjergji si djali më i vogel i kesaj familje mund të ishte edhe më i “perkdheluri e priviligjuari” , por ato  kohë lufte e heroizmi kunder një pushtuesi mizor siç ishin turko-osmanët nuk ja lejonin ketë perkdhelje e privilegj as Gjergjit të vogël. Babai i Gjergjit , Gjon  Kastrioti (si dhe princër të tjer arbënor) ishte në një luftë të pabarabartë kunder pushtuesve turq-osman. Duke qenë një luftë e pabarabartë pushtuesit arriten të mposhtnin edhe  fisin famemadh të Kastrioteve me në krye Gjon Kastriotin. Turqit siç e kishin zakon kur e mundnin një kundershtar per ta bërë “zap”, perveç të zezave të tjera i merrnin peng edhe djemt.  Keshtu kishin bërë edhe me Gjon Kastriotin të cilit i kishin marrë peng kater djemtë e tij , i  fundit kishte qenë Gjergji.. Shtetaret turq me politiken e tyre  të shkollimit , edukimit luftarak dhe joshjes me hierarkinë ushtarake kishin menduar se Gjergj Gjon Kastriotin , ketë zog arbëri  e kishin tranformuar në një zog turku të betuar.. Por  kishin gabuar dhe ketë e vertetoj beteja “fatlume” e 3 nentorit të vitit 1443 ,betejë që u zhvillua në trojet shqiptare të Nishit të Kosoves, ku nisi udhen Gjergj Kastrioti (me 300 ushtarë shqiptarë) drejt Krujes së bekuar ,dhe  me 28 nentor 1443 do të  valviste të lirë flamurin tonë kombetarë. Me ketë flamur  Gjergj  Kastrioti bashkoi fiset arbenore , me Beslidhjen e Lezhes (2 mars 1444),dhe keshtu të bashkuar  u treguan të pamposhtur perballë perandorisë turko-osmane , asaj perandorie  para së ciles dridhej vetë Europa e kohes. Keto  të dridhura ja kishte larguar vetem Shqiptari i lavdishem Gjergj Kastrioti –Skenderbe , i cili per  rreth  njëçerek shekulli  në 22 beteja kishte qënë tmerri i pafund i ushtrisë osmane dhe vet sulltanve… Qendresa dhe fama arbënore e Skenderbeut  kishte qenë aq e madhe (shpesh edhe me trajta hyjnore) , sa ushtaret dhe oficeret turq kur pushtuan Lezhen (me 1478) hapen një varrin e Skenderbeut) dhe eshtrat e tij i merrnin si hajmali. Ndersa sipas një gojdhënë që ka ardhur deri në ditet tona thuhet se kur e hapen varrin , turqit e kishin gjetur zemren e Skenderbeut duke rrahur dhe gufuar gjakë të nxehtë. Ketë zemer e kishin futur në nje kuti të praruar dhe ja kishin derguar Sulltanit i cili e ruante me roje në një nga sallonet më të bukura të pallatit tij. Sulltani në një të premte në krye të çdo viti  hapte kutin dhe me një heshtë e therte  zemren e Skenderbeut ,e cila gufonte gjithnjë gjak të nxehtë… Ketë sulltani e bënte se besonte  se me ba me harrua pa ja ngul heshten atë ditë Skenderbeu ngjallej , e ateherë mjerë turqit…4.   

Vepra dhe lavdia e Gjergj Kastriotit Skenderbe është e memorzuar perjetsisht në trashigimin heroike e historike të Shqiptareve , por edhe në rreth 1000 vellime të botuara në 72 vende të botes dhe në mbi 22 gjuhë  kryesore…5.  Disa nga keto vepra  të shkruara janë ato të Marin Barletit , Dhimiter Frangut , “anonimit” Tivarasi (që është në fakt imzot Pal Engjelli ,i cili ka qënë edhe kryediplomati i Skenderbeut) , Frang  Bardhi , Rinaldit , Prifti Biemni etj… Per të vijuar me korespondencen e Skenderbeut me Papet Bashkohore: Eugjeni  IV , Nikolla  V , Kaliksti III ,Piu II ,Pali II,si dhe Republikat apo mbreterite e kohes si ato te Venedikut ,  Siçilisë , Napolit, Xhenoas, Firences ( ku nga frika e turqëve ndonjera ja kishte edhe me hile Skenderbeut..) etj..Ndonjera prej tyre Gjergj Kastriotin e quante jo vetem aleat potencial ,por edhe “Babë”,pa llogaritur levdatat e dekoratat e  Selisë së Shenjtë , ku nën drejtimin e Papa Kaliksti III  e shpallte Gjergj Kastriotin “Atlet të Krishtit”… Jehona e veprës së Gjergj Kastriotit vazhdoi jo vetem si një kujtim i lavdishem i një epoke të kaluar ,por mbi të gjitha si një frymzim në mbrojtje të Europes e qytetrimit të saj  shekull pas shekulli …

Albanologu dhe historiani Milan Shuflaj  do të shkruante per Skenderbeun : “Qysh në gjallje Gjergj Kastriotin Europa  Perendimore  e stolisi me legjenda. Bestynia per fuqinë e tij demoniake  tek armiqtë turq sprapsi menjëherë besimin në kismet.  Imagjinata e popujve ballkanikë të shtypur nga të pabesët filloi të krijonte  nga ai heroin e këngëve  të tyre dhe të tregimeve të ënderruara… Nën Skenderbeun bërthama të shumta shtetërore u shkrinë në një shtet të vertet. Pas rënies së Konstandinopojes , Serbisë dhe Bosnjës , ky qe shteti i fundit më i madh i krishter i Ballkanit…6.

Një kujtesë e vogël  me domethënie të madhe për Europen e qytetrimin e saj…

Nëse  në shekullin e XV , (në vitet 1443-1468) , në trojet e Arberisë nuk  do të  ‘‘shfaqej“  Gjergj Kastrioti  Skenderbe , me shpaten e tij ‘‘hyjnore“  dhe me trajtat e një “Mesie“ , kur Europa vuante prej ligështie  , sot të pakten gjysma e popullsisë së kesaj Europe (femrat) nuk do të “lundronin” në  hapsirat , deshirat , të drejtat dhe qjefet e jetës , që u garanton  qytetrimi perendimor –kristian , me koken lart, “duke numruar  yjet e qiellit”.  Por do të rrinin me koken poshtë “duke numëruar gurët e sokakut”, të mbuluara  fizikisht dhe shpirterisht , të mbyllura në mes kater mureve me pa të drejtë të perjetshme që trupi i tyre të shohe rrezet e diellit ,  dhe në pritje të  degjimit të ‘‘trokllimës“ të ndonjë “kali“ apo diçkaje  tjeter , që i  lajmronte se një burrë , që do të ishte zoti i saj ,  po vinte ta kerkonte per grua (apo më sakt për skllave) të parë , të dytë , të trete apo të shtatë . Por ja që Zoti  e kishte ba emër të lind ky ‘‘Mesi“ ndër arbënor për të shpëtuar qytetërimin kristian në Europën e shek.XV nga pushtuesit turko-osman…

Referencat:

1.Fan  Noli , Historia e Skenderbeut ,fq.19 ,Tiranë 2015.

2.At Marin Sirdani , Skanderbegu  mbas gojëdhanash , fq.21 ,botime franceskane , Shkodër 2008

3.At Marin Sirdani ,po aty , fq.21-22.

4..At Marin Sirdani ,po aty ,fq.97.). 

5.Gennaro Francione ,po aty ,fq.194.

6.Milan  Suflaj ,Histori e shqiptarëve të Veriut… fq.36-37 ,Prishtinë 2009.

Gjekë Gjonaj

Komuna e Tuzit e cila u prek nga Covid-19 në Mal të Zi   fitoi betejën ndaj  pandemisë. U shërua pacienti i fundit me koronavirus. Këtë lajm të mirë e  kumtoi Instituti i Shëndetit Publik në Mal të Zi.   Që nga  data 23 mars kur në këtë komunë u regjistruan 15 rastet e para me këtë virus vdekjeprurës,  e deri  tek shërimi i pacientit të  fundit, ajo  arriti që të përmbyll me sukses  në vetëm 44 ditë  përballje  kolektive  me virusin korona.  Bilanci  37 të infektuar, 37 të shëruar, qindra familje  dhe qytetarë në  karantinim të plotë për  21 ditë , dhjetëra qytetarë në vetëizolim  dhe dëme  ekonomike.

Në  betejën me këtë armik të padukshëm  Malësia për fat të mirë nuk ka  humbur asnjë qytetarë, edhe pse parashikimet e para ishin tepër shqetësuese.  Për këtë sukses të radhës së Malësisë duhet falënderuar  Institutin e Shëndetit Publik  në Mal të Zi,  stafin  dhe punonjësit shëndetësorë të  Qendrës Klinike të Malit të Zi bashkë me kolegët e tyre në komunat tjera , që janë heronjtë e kësaj beteje. Pastaj, drejtuesit e Komunës së Tuzit, policinë e Malit të Zi,  vullnetarët e inspektorët komunalë  të cilët tërë kohën 24 orë në organizim të Shtabit Emergjent Komunal ndihmuan njerëzit në nevojë,  punëtorët e pastrimit, punëtorët  e barnatoreve, donatorët , Kryqin e Kuq të Malit të Zi dhe  gjithë  të tjerët    që u gjendën pranë qytetarëve të Malësisë në këtë situatë të vështirë.