Archives for May 17, 2020

Duke parë skena nga shembja dhe djegia e Teatrit Kombëtar”–

Zakonisht e shtuna ishte ditë e premierave të rëndësishme të Teatrit Popullor. Për natën e premierës ishte e vështirë të gjeje biletë, duhej të ishe me shumë fat apo të kishe ndonjë të njohur. Dhe nata e premierës ishte një natë feste, e cila ndiqej pastaj me përsëritjen e shfaqjes për javë e muaj të tërë.
Kur binte sipari pas premierës, spektatorët, të kënaqur, duartrokisnin për minuta e minuta të tëra aktorët e mëdhenj të teatrit, që për një orë e gjysmë u kishin dhënë kënaqësi me interpretimin e tyre.
Ndërsa të shtunën që sapo kaloi, nuk ishte natë premiere, por ishte nata e një tragjedie, ku autor, regjisor dhe aktor ishte shteti me policinë dhe dhunën e tij, mbi një institucion që ka qenë altar i artit dhe kuturës e duhej të ishte monument kulture. Po spektatorët ku ishin? Ishte shfaqje pa spektatorë, se shteti kishte bërë gjithçka që ta evitonte praninë e tyre. Po luhej një tragjedi dhe në tragjedi a nuk bëhen shumë veprime e krime pas shpine?
Tek shikoja këtë veprim të kryer në orët e thella të natës, m’u kujtua një barcaletë shkodrane për kohën e monizmit: Shkuan ta arrestonin një qytetar në ora 2 të natës. Polici i tha “në emër të popullit jeni i arrestuar”. Qytetari u përgjigj: “Ç’popull more? Populli po fle, nuk di gjë. Thuaj që jam i arrestuar në emër të partisë”…
Mbrëmë Teatri Kombëtar uli siparin e tij të fundit. Por këtë radhë nuk ishte sipari i skenës që binte. Ishte fasada e teatrit. Pastaj loja tragjike vazhdoi mbi kurrizin e qytetarëve dhe artistëve që gjithësesi e morën vesh e erdhën të përcillnin me dhembje e lotë shembjen e tempullit të artit e të kuturës.
Në vitin 1991 isha në Bari, kur ra zjarri në teatrin “Petruzzelli”, një nga Teatrot më të njohur dhe më të bukur të Italisë. Populli dhe organet shtetërore ndjenë një dhimbje të thellë. Por, pas dhimbjes, filloi një angazhim i madh i popullit, i bashkisë së qytetit dhe i Ministrisë së kulturës, që mblodhën fondet dhe pasojat u zhdukën e teatri u ristrukturua e u kthye në gjendjen që kishte qenë, e në rolin që kishte qenë: Tempull i artit. Por harrova. Jam në Itali e Italia prandaj është vendi me 60 për qind të vlerave kulturore botërore, sepse i dashuron kulturën e artin e i falet tempullit të kulturës.
Tek shikoja djegien e Teatrit Kombëtar më erdhi në mendje një sekuencë e filmit shumë emocionues “Nuovo cinema Paradiso” i regjisorit Giuseppe Tornatore. Një film homazh për kinemanë që ishte pjesë e kujtesës së shoqërisë së qytetit ku ngrihej ajo. Filmi tregon momentin kur kinemaja do të shembej për shkak të vjetërsisë së saj. E në nderim të këtij momenti, karriket e sallës u vunë në shesh, spektatorët u ulën si në ndjekjen e një filmi dhe përcollën me nderim e lotë shembjen e atij institucioni që u kishte dhënë aq kënaqësi e emocione nëpër vite.
Ja ky është interesim e respekt për institucionet kulturore.
Nëse Teatri Kombëtar duhej të shembej për shkak të vjetërsisë së tij, a nuk mund të organizohej një gjë e tillë, me konsensusin e pjesëmarrjen e spektatorëve dhe të artistëve, ku të mbaheshin fjalime kushtuar atij tempulli e të prezantohej projekti i Teatrit të ri që do të ngrihej në vend të tij? Po këtë mund ta bënte vetëm një shtet që e do kulturën dhe artin. E me këtë nuk kishin pse të përziheshin kryeministri, presidenti etj. Mjaftonte të merreshin Ministria e Kulturës dhe Bashkia e Tiranës që do të duhej ta kishin në kompetencë. E ta bënin çdo gjë ditën për diell e jo natën si mafiozët apo njerëzit e krimit të organizuar.
Por shteti ynë ka kohë që nuk mendon për kulturën. Edhe pse kryeministri është një artist që ka lyer pallate edhe në Mantova të Italisë, ai e ka harruar me kohë artin e kuturën. Sepse ka marrë përparësi “kultura” e shkatërrimit dhe drogës, “kultura” e gratacielave, që tashmë në perëndim quhet e kapërcyer në kohë dhe demode, kultura e korrupsionit dhe krimit që e ka kthyer Shqipërinë në një çerdhe të mafias në pushtet.
Opozita sot hiqet sikur derdh lotë. Lulzim Basha flet në publik, duke akuzuar Ramën. Po ky Lul Basha ka qenë disa vjet kryetar bashkie,pikërisht atëherë kur Teatri Kombëtar po jepte shenja degradimi. Pse nuk bëri diçka për këtë tempull të artit, por e la në atë gjendje e sot derdh lotë krokodili?
Autore e këtij krimi ndaj kulturës është e gjithë klasa politike shqiptare, me pozitë dhe opozitë. Ata janë bashkërisht manifaturierët e krimit kundër kulturës, kundër shtetit të së drejtës, kundër ambientit, kundër lirisë dhe demokracisë së vërtetë. Edi Rama në këtë rast ishte thjeshtë autori dhe regjisori më i keq, që shfaqi premierën e dështimit të tij si politikan, si artist e si qytetar.
Sipari i fundit i Teatrit Kombëtar ra. Ministria e kulturës, ose më mirë Ministria e shkulturizimit të vendit, do të duhej të paktën të vinte një fjongo zie në portën e saj.

Ndue Lazri

Nga Roza Anagnosti

“Ça të jem, e trishtuar me këtë pamje që shikoj. Jam shumë e trishtuar, nuk kam fjalë që të them, më vjen keq,. nuk kam fjalë. Është dhimbshme, nuk e justifikoj Policinë e Shtetit dhe njerëzit që janë aty pranë kanë bindjen e tyre, duhet respektuar gjithsecili. Policia nuk duhet t’i prekë me dorë asnjëri. Ata kolegët e mi nuk duhet t’i prekë me dorë se kanë treguar vlerë, nuk kanë bërë asgjë të keqe që kanë mbrojtur diçka që iu dhemb brenda. Jam shumë e trishtuar, jam e trishtuar. Nuk kam fjalë, nuk e gjej logjikën e këtij veprimi. Pse shqiptarët duhet të zihen, më duket e trishtueshme, duhet të ishte gjetur një…Nuk është ndonjë krim i madh që të bëhej një teatër i ri. Çfarë të keqe kishte. Mund të zgjidhje kështu, kur e sheh që ka ndjeshmëri për këtë gjë. Nuk është se është një ditë e dy por janë muaj, vite”, tha ajo.

Aktorja e madhe e ka quajtur të turpshme atë po ndodh dhe i ka bërë thirrje policisë të lirojë kolegët dhe të mos i prekë gazetarët.

Unë nuk kam gjë për të fshehur e kam thënë të sinqertë. Asnjëherë nuk kam qenë hipokrite dhe nuk kam qenë për konflikt. Kam qenë për mirëkuptim, për ulje dhe për bisedë. Më trishton të shoh qytetarët e mi që në fund të fundit kanë të drejtën e tyre. Nuk mund të bëhet kjo gjë, është e turpshme, e padrejtë dhe kolegët e mi t’i lirojnë sa më shpejtë. Duhet respektuar ndjeshmëria e gjithsecilit. Policia ju lutem shumë, kanë bashkatdhetarët e tyre, duhen mirëkuptuar, nuk duhet bërë kjo.

Nuk e justifikoj dot, natën, në kohë pandemie…Gjërat duhet të bëhen të hapura, me argumente, në respektim të gjithsecilit. Në mëngjes i kam parë. Nuk ma mori mendja Fatmira. Konflikti brenda vetes kjo më dëshpëron akoma më tepër. Duhet respektuar gjithsecili, as gazetarët nuk duhen prekur. Kanë detyrën e tyre. Në qoftë se jemi në demokraci nuk duhet të dhunohen njerëzit. Zoti i ruajtë dhe duhet me u lut për këta njerëz që bëjnë veprime të tilla”

Nga Ilir Levonja

Zakonisht arrestimet në diktaturë bëheshin herët, të shqyenin derën dhe të thoshin se, në emër të popullit je i arrestuar. Kështu edhe sot, në gjendje ku njerëzimi është i mbytur nga ankthi i covid19, të vjen fadroma dhe të rrëzon fasadën. Kryeqyteti rrethohet me postoblloqe sa mjetet, njerëzit që kërkojnë të futen në kryeqytet ndalohen dhe zbythen mbrapa me pretekstin e orëve të shtetrrethimit etj. Kjo nuk ka asnjë problem, madje as për intelektualët që militojnë majtas. Eshtë më se normale pasi po luftohet me opozitarizmin me ca artistë tru shpëlarë por edhe me komunitetin civil që kërkon të mbrojë trashëgiminë kulturore. Eshtë e modës në Shqipëri që kur vjen në pushtet, nuk vjen për të ndërtuar ekonominë, vendin, nuk vjen për t’i shërbyer qytetarit, por të luftosh akoma më fortë me opozitën. Këtë, intelektualët nuk e vënë re…, pavarsisht se në leksione mund të flasin për shtetin e së drejtës, të drejtën civile, pavarësisht se i referohen figurave nga bota, civilizimit, prapë një teke raki, një paçe, a instikti pro njëshit i mban aty ku janë. Pavarsisht dekoratave, titujve, asaj që kanë në kokë, ankesave për rrogën e pa mjaftueshme, janë me shefin. Nga ana tjetër mbajnë sytë tek WesterUnion për ndonjë para kafeje nga fëmijët se bash aty në kafene, gjysmë kothere do mbrojnë verdiktin e shefit. Eshtë një mision i njëshit dhe kur flet ai nuk ka rëndësi se kush vdes se çfarë shëmbet se çfarë ndodh, rëndësi ka që njëshi tek fërkon trapin mes shalëve të ëndërritet në perversitete orgjish dhe tekash psikopati. Ky soj ndihmoi me dy duar edhe Enver Hoxhën pas luftës së dytë botërore. Shembullin që të ha të gjallë e keni në librin e At Zef Pllumit Rrno për me tregue kur e dënuan për faktin se kleri katolik kishte djegur në mesjetë në një turrë drush Xhordano Brunon dhe Galileo Galilein. T’ia thuash sot këtë një qytetari perëndimor rrezik t’i bjerë infarkt në vend. ja që ka ndodhur në Shqipërinë tonë dhe viktima ishin memoria kombëtare. Ata që revolucionarët çfarë nuk i etiketuan. Ashtu si dje një gjoja artist i popullit tallej me ballistët me filozofinë e Shefqet Musarajt. Ballist ishte edhe Hysni Lepenica, edhe dijetari Mithat Frashëri, por revolucionari i popullit nuk i përmend, nuk i intereson. Rri tek ajo që është një e drejtë absolute e njëshit kësisoj ja përse jemi vendi i renditur në shkallën e parë për vrasjet e intelektualëve, periudha e pas luftës është pranvera e vrasjeve dhe e shkatërrimeve. Dhe jo rastësisht sot në vend që të festojmë pavarësinë në shtëpinë reale të Vlorajve, e festojmë në një shtëpi maket. Kësisoj edhe me shumë objekte të tjera, me shumë qendra qytetesh, me shumë tregje, objekte kulti etj. Pyesni memorien tuaj se a u ka mbetur gjë rrethinave ku u rritët, qyteteve etj., ndofta kthjelloheni megjithëse tashmë e kam bindje që kurrë nuk ka për të ndodhur. Aq sa në një të ardhme do na thonë fëmijët, po mirë atë shtëpinë e Lidhjes së Prizërenit ua dogjën serbët, po ju çfarë kishit me trashëgimninë tuaj? Përgjigja është e thjeshtë kështu i do palla njëshit. Do na thonë po Gjykatat çfarë thanë, nuk ndërhynë, nuk folën, nuk venduan, do u themi, po…, na thanë që kështu i do palla shefit. Ndaj sot kjo është arsyeja që në vend t’i festojmë evenimentet tona historike dhe kulturore aty ku u takon, i festojmë në ngrehina makete. Dhe ta mendosh që këto ndodhin akoma është një turp kombëtar. Në gjithë këto ditë kam ripostuar shkrimet e kaluara në përpjekje për të kontribuar sado pak të ashtuquajturës trashëgimi kulturore. Kam marrë mesazhe nga më të çuditshmet dhe më keqardhëse se më linin të kuptoja që nuk e kishin lexuar qoftë një radhë nga shkrimi, aq sa i ka dhënë vetes përgjigjen se për çfarë flet, shqiptarët më mirë mund të flasin për Sulejmanin e madhërishëm se sa trashëgimninë e tyre. Nga ana tjetër më mirë e kanë të të mbysin se t’u përmendësh pashain, lëre pastaj të hysh në diskutime në raport me të drejtën ligjore që kur grupet e interesit publik e çojnë një një objekt në Gjykatë, çdo aktivitet shtetëror pezullohet, është Gjykata ajo që vendos. Shikoni Kosovën, qe Gjykata ajo që ndali procesin e pushimit të qeverisë Kurti deri në daljen e një vendimi. Mësoni nga Kosova o pyka të Shqipërisë rilindase, mësoni që të mos kemi më luftë klasash, luftë shkume e pështymash se kush ka të drejtë. Por qenka e vështirë ta mbrosh vendin tënd nga shpërbërja, duket si një situatë e njëllojtë me atë të pas luftës, askush nuk ndihet veç shefit. Qënka e vështirë të shikosh se si vdes vendi yt, aq sa shqiptarët shkojnë bëjnë foto tek baraka e shtëpisë së Shekspirit, por e kanë tmerr të ruajnë një të tillë në vendin e tyre. Shkojnë në Austri e bëjnë foto tek banesa a teatrot ku luajti një patriot i tyre si Aleksandër Moisiu, por kanë tmerr të ruajnë vendin, a skenën, teatron ku luajti Kadri Roshi. Bjerini, shkatërrojeni dhe ato filma…, me që ra fjala më ka ndodhur një herë në udhëtim e sipër në Shqipëri në një lokal po transmetohej një film shqiptar. Tek po dilja ndala, dikush më tha, hë të pëlqejnë filmat e Enverit. I thashë nuk po shoh filmin, por Sandër Prosin. Po kujt ia thosha… Kështu që vazhdoni e prishni, shembni, filloni me hekurudhat, hidrocentralet, kërkoni ndonjë objekt që u ka shpëtuar sysh. Kaloni andej nga Berati pastaj, nga Gjirokastra, Korça, Shkodra. Hidhuni nga Tetova, Prishtina, Tuzi… se në Janinë ju presin këmbët. Shpalluni sa më shumë revolucionarë, turq, grekë, sllavë se është mallkim me qenë shqiptar.

Nga Artan Fuga

“Pse ashtu bie një ndërtesë teatri!!! Ra demokracia lokale me reformën e territorit, hiiiiiç nuk u ndjetë! Ra sistemi i votimit ku populli votonte kandidatin për deputet. Hiiiiç nuk u ndjetë! Ranë rezistencat qytetare. Hiiiiiiç nuk u ndjetë! Ranë universitetet publike me Ligjin për Arsimin e Lartë, ra Akademia e Shkencave me ligjin e poshtër, ra radiotelevizioni shqiptar kthyer në kanoçe propagande, hiiiiiç nuk u ndjetë!

Ra ligji për Teatrin, që drejtohet gjithandej nga komitete partie quajtur ministri kulture. Hiiiiiç nuk u ndjetë! Ra Kuvendi dhe u mbush me kovida pa legjitimitet. Hiiiiiç nuk u ndjetë! Ranë zgjedhjet e 30 qershorit dhe Këshillat Bashkiakë. Hiiiiiiç nuk u ndjetë! Ra drama, statusi i aktorit, filmi dhe teatri skenik shqiptar, ra kultura shqipe në tv dhe në salla. Hiiiiic nuk u ndjetë. Ra integrimi europian. Hiiiiiç nuk u ndjetë! Ranë gjykatat. Hiiiiiiç nuk u ndjetë! Ra censura mbi lirinë e fjalës në ëeb. Hiiiç nuk u ndjetë. Ranë të drejtat qytetare me kodin e ri penal. Dënohet me internim i sëmuri! Hiiiiiiiç nuk u ndjetë! Tani qani gjoja se ra ndërtesa e teatrit? Me të gjitha këto duhej të ishte një vaj i vazhdueshëm. Ma këputet shpirtin!!! Po ku do mbahej në ajër ndërtesa e Teatrit? Themelet e ndërtesave kombëtare përpara sesa të mbahen në themele dhe mure qëndrojne mbi ligje, të drejta, institucione. Hiqini ato, të gjitha bien. Ngelesh ulur në xhade”, shkruan Fuga në rrjetet sociale

Nga Endri Prifti “Nuk mund te ri pa shkruar edhe une te verteten time , pa asnje lloj lidhjeje politike . Jemi ne nje rezik te madh , ka humbur gjithçka , vetem fjala demokraci nuk mund te ekzistoje me ne keto momente .

Dhuna , prostitucioni , shitja e trupit te njeriut , droga , intriga dhe servilizmi , jane pasqyra aktuale e ketij vendi prallor qe e ka zili gjith Europa nga gjith kjo pasuri natyrore qe na ka falur zoti . Nuk dua te merem fare me teatrin . Ketu eshte krijuar nje mbreteri e pa deklaruar por reale . Çdo gje qe ndodh ketu nuk ka asnje mase ndeshkimore , 2-3 dite maximumi dhe gjithçka harrohet .

Para dy ditesh nje djalke 15 vjet qe ajo nene e di si e ka ritur me mundime e sakrifica , nje grusht policesh shteti e bejne te vdekur ne dru , pse , se kish dale me biçiklete nga liqeni . O zot na ruaj . Nje dite para del ne deklarate ministre dhe thote pa piken e turpit , artistet duhet te kthejne mendjen nga ndertimi , sikur te kishte halla koqe , thote kjo perfaqesuse e shtetit , turp per deklarata te tilla pa piken e ndjenjes te njerezimit , tme falni per shprehjen por keto jane gabime te pa falshme .

Sot ne mes te nates si hajduti , rahin e masakrojne artiste e gazetare duke i terhequr zvare rrugeve e futur neper biruca sikur te kishin bere krime mizore . Turp . Çfar eksperimenti po behet valle me vendin tone . Arsya me e pakuptimte dhe shqetesuse eshte . Ky ishte valle momenti per te prishur ate teater dhe te futesh popullin ne mitingje , nderkohe qe ka 3 muaj gjith populli i mbyllur dhe sa po beheshe gati per te filluar pune te nxjerin buken e gojes , juve kryeni kete xhest mizerje .

Ajo qe me shqeteson me shume eshte se çfar planesh kane . Keta nuk po pyesin me per asgje . Opzita eshte 0 e pa fuqishme ose ortakeri menaxhimi eksperimental qe do i dale flaka nje dite . Mbreteria ka hedhur shume themele te forta nga te gjitha aspektet . Kjo duket qarte ne gjithe ata qe kane poste drejtuse institucionesh . Jane bere te etur vetem per pasuri e pushtet dhe nuk mendojne fare qe populli po kalon krizen me te madhe ekonomike . Keta nuk duan tja dine fare per popullin qe shumica mezi po nxjer buken e gojes .

Po eshte e vertete . Vetem prostitucioni dhe bordellat duke shitur trupin kane mundesi te ushqehen . Duhet te ktheni koken pas e te mendoni per popullin qe ju ka votuar . Ai eshte intersi i pare i nje qeverie , te kujdeset per te punesuar popullin me punera te ndershme . Nuk ka te ri a te moshuar qe nuk perpiqet per tu aratisur nga ky vend i pashprese .

Me keqardhje shpreh indinjimin tim te ketij momenti politik kaq te trazuar dhe te pakuptimte .

Ju pershendes dhe ju uroj shendet e kurajo te gjitheve , nga vete dora ime Endri Prifti”