Gjekë Gjonaj

Krahina e Trieshit përveç se është një vendbanim i hershëm malor me një thesar të pasur trashëgimor  ka një traditë të veçantë edhe sa i përket krojeve publike, që rrezikojnë zhdukjen nga faqja e dheut.

Këto objekte kulturore  me vlera  të mëdha  historike e kulturore  gjinden  në secilin fshat të Trieshit. Në këtë trevë  ka 15   kroje publike dhe disa  kroje familjare.  Në fshatin Rudinë janë   pesë  kroje publike:  Kroni i Lekashit, Gurra e  Margilajve, Saranxha e Sërdanit ,  Gurra e Thanzëns dhe Kroni i Llogzës mbi Malin Qyteza e Madhe. Në fshatin Nikmarash ndodhen dy kroje: Kroni i Nimkmarashit  dhe Kroni i Bështjerrës. Në katundin Muzheçk  janë dy kroje: Kroni i Muzheçkut dhe Gurra e Muzheçkut. Në katundin Budzë  është Kroni i Liqëthit.  Në  vendbanimin Bisaq ndodhet Kroni i Bisaqit. Në fshatin Stjepoh është Kroni  Stjepohit. Në fshatin Bëkaj është Kroni i Bëkajve,  kurse në fshatin Poprat është Kroni  Popratës.

Krojet publike burimore  në Triesh kanë ekzistuar mjaft heret. Por, nuk dihet saktësisht  se kur janë ndërtuar ato  pasi nuk ekzistojnë   të dhëna të  sakta   e as shënime  historike. Mendohet se janë qindravjeçar – shekullor.    Vetëm në njërin prej tyre  figuron  data e ndërtimit.  Ai është Kroni i Nikmarashit, i ndërtuar në  qendër të fshatit me të njëjtin emër në vitin 1882.  Krojet  në Triesh janë ndërtuar me gur gëlqeror të gdhendur në madhësi të ndryshme. Ndërtuesit e tyre sipas  gojëdhënave kanë qenë vetë trieshjanët.

 E përbashkëta e krojeve të Trieshit është  thjeshtësia në realizim, pa pretendime në vështrim arkitektonik dhe shpesh edhe pa instalime shoqëruese të lidhura me funksione të tjera,  por që në ndërtimin e tyre kane gjetur zbatim koncepte të qarta të natyrës teknike.

Jeta në Triesh pa kroje,  gurra e saranxha   ka qenë e pamundshme.  Uji nga krojet dhe gurrat ka shërbyer për  furnizim   të banorëve dhe kalimtarëve me ujë të pijshëm,   për nevoja higjienike dhe për ujitjen e bagëtive. Ky ujë flori, siç e quajtën gjeneratat e vjetra  të Trieshit,  ka qenë burimi kryesor i jetës. Krojet gjithmonë kanë qenë faktor vendimtar për ekzistencën e trieshjanëve. Ato kanë qenë edhe   vendtakimi  i banorëve dhe kalimtarëve të ndryshëm.   Fshatarët  në buzëmbrëmje pranë krojeve të tyre zhduknin lodhjen e ditës. Bisedonin dhe argëtoheshin  derisa binte mbrëmja.  Krojet   veçmas gjallëronin  nga zërat e grave  dhe vajzave   të cilat kur afrohej të perëndonte dielli  në çdo fshat  vinin  të veshura e të stolisura me mbushë ujë me buljera  në shpinë e kova në dorë. Kovat me ujë të ftohtë  i merrnin në dorë dhe me to u jepnin për të pirë ujë  atyre që takonin rrugës apo burrave të vjetër  të cilët  dilnin buzëmbrëmjeve në vende të caktuara në këto fshatra.  Takimet dhe shoqërimet  e burrave, djemve, grave dhe vajzave ishin mjaft  të gëzuara.

Banorët e sotëm, e më shumë  ata të larguar veçanërisht për krojet  e vjetra  kane dashuri edhe si vende të rëndësishme takimi që zgjojnë kujtime, nostalgji dhe mall.

Të gjitha këto kroje, të cilat ishin një element i rëndësishëm i përditshmërisë së trieshjanëve,  kanë mbetur edhe sot. Një numër   vogël i tyre është në funksion, ndërsa pjesa tjetër jo. Shumica e  banorëve të dikurshëm  janë  larguar nga Trieshi, prandaj tani nuk ka kush të përkujdeset për to.  Ato janë lënë në mëshirën e kohës dhe të fatit. Si të tilla sot janë dëshmi e  kujdesit të munguar të banorëve,  mërgimtarëve e pushtetarëve.   

Pushteti i ri në Komunën e Tuzit do të ishte mirë sikur të fillojë zbatimin e  projektit për pastrimin e krojeve publike jo vetëm në Triesh, por në krejt territorin e Malësisë, pasi të konstatojë dëmtimet e theksuara  në sipërfaqet e krojeve të gurit nga faktorët  atmosferik, mbetjet e pluhurit, ngjyra, myshqet, njollat dhe papastërtitë tjera.  Përkujdesja institucionale ndaj objekteve  të trashëgimisë kulturore në Malësi  me aplikimin eventual  të metodave profesionale do të mundësonte jetëgjatësinë e tyre duke e ruajtur origjinalitetin që kanë.

Krojet e Rudinës dhe Nikmarashit. Fotot: Natasha Gjeloshaj

Nga Kastriot Dervishi – Nisur nga disa keqkuptime e keqinterpretimi të bëra për një fletë të marrë nga libri im “Sigurimi i Shtetit 1944-1991”, Tiranë 2012, faqe 238 (fleta bashkëlidhur), po sqaroj kuptimin e fjalëve të gjendura aty. Të dhënat janë për rrjetin sekret të Sigurimit dhe personave që ndiqeshin apo ishin në vëmendje (listuar) prej organit në fjalë.

1-Rrjeti sekret
Në tabelë jepen të dhëna vetëm për agjentët dhe informatorët (të ndarë në dy grupe). Mungojnë të dhënat për rezidentët dhe strehuesit, të cilin ishin kryesisht komunistë ose të besuar.

-Agjenti ishte “element i kompromentuar me punë armike dhe që në bazë të materialit komprometuese që ka për të Sigurimi”, pra vinte kryesisht nga shtresa e përndjekur, në bazë të të cilit imponohej “të punonte për Sigurimin në radhët e armikut”.

-“Informatori me baza vullnetare” nënkupton grupin e ardhur nga elementi i përndjekur me “material shtrëngues”.

-“Informatori me baza patriotike” nënkupton grupin që rekrutohej me dëshirë dhe që vinte nga radhët e Partisë së Punës ose ishte i afërt me të.

2-Grupi që përndiqej
-Me dosje formulare të përpunimit aktiv 2A ndaj personave që ushtronin veprimtari ndaj regjimit.

-Me dosje formulare të kontrollit operativ 2B kryesisht ndaj personave me origjinë të deklasuar por që nuk ushtronin veprimtari ndaj regjimit.

-Me dosja të kontrollit operativ paraprak (PP), me karakter të përkohshëm, e cila hapej për personat për të cilët kishte dyshime të paverifikuara.

-Me fjalë “kontingjente” nuk duhet të kuptojmë dosje personash, por lista me emra. Kontingjente në kuptimin e termave të Sigurimit quheshin “kategoria e deklasuar, me përbërje e qëndrim të keq politik, të infektuar me ideologji reaksionare, të cilët kanë mundësi të zhvillojnë veprimtari armiqësore e keqbërëse”. Kontingjentet e hapura ishin ato që kishin kryer akte të njohura, duke përfshirë të afërmit si prindërit, gruaja, burri, fëmijët, vëllai, motra, xhaxhai, nipi ose mbesa, kushëriri i parë. Te kontingjentet e mbyllura hynin personat që vinin nga e njëjta kategori por që dyshoheshin e nuk ushtronin veprimtari. Në tabelën e vitit 1987, nuk ka nënndarje listash, por janë paraqitur si shumatore.

Formula Thaçiane e korrigjimit të kufijve lëkundi partnerët e pavarësisë, se Kosova qenka territor i kontestuar, gjë që lëkundi themelet e shtetësisë dhe shtetëndërtimit
Agim Vuniqi
Rasti i fundit në Washington DC, i zotimit të Hotit, i kontestimit të Republikës në dokumentin e nënshkruar, edhepse Kosova njihet si shtet me të gjitha të drejtat nga nikoqiri, SHBA (Kosova është e njohur nga SHBA dhe në Washington DC ka ambasadën ku valon flamuri i Kosovës). Cila pra ishte simbolika e sovranitetit dhe shtetësisë, por edhe e Republikës së Kosovës nëse Kosova nuk u prezentua si shtet, flamurin e të cilit Majlinda Kelmendi e ngriti në Moskë, por të cilit i dhanë krahë edhe artistet e nivelit botërorë Dua Lipa dhe Rita Ora. Rasti i humbur në Shtëpinë e Bardhë është vazhdimësi e koncesioneve të mëhershme të mëdha, të palejueshme, të deklaratave të pamatura dhe të padiskutuara brenda institucioneve legale te sistemit, të atyre akademike dhe univerzitare, por edhe të shoqërisë civile dhe atyre fetare, të personave me ndikim në vend dhe atyre në diasporë si dhe pamundësia e ndryshimeve Kushtetuese bëjnë edhe më të paqartë pazarin për kufijtë e Kosovës, dhe përforcojnë deklaratat e Thaçit për korigjimin e kufijve, tmerrësisht të përqarta. 
Deri sa pjesë të konsiderueshme të territorit të Republikës së Kosovës nga Thaçi konsiderohen dhuratë e kriminelit Rankoviq, domosdo rrisin  skepticizmin e mëdyshjeve te shtetet që kanë njohur Kosovën në kufijtë ekzistues, të vendosur me Kushtetutën e Kosovës, sipas Komisionit të Badinterit, marrëveshjes ushtarake të Kumanovës gjatë instalimit të trupave të NATO-s si dhe vendosjen e misionit të OKB-së UNMIK, në bazë të rezolutës 1244. Pastaj në po këto dokumente dhe në kufijt ekzistues të sotëm u shpallë pavarësia e Republikës së Kosovës me pajtimin e administratës republikane të presidentit Bush, u zgjodhë me konkurs ndërkombëtarë himni dhe flamuri, dhe u mbrojtë në GJND në Hag e drejta se shpallja e pavarësisë nuk shkel Ligjin ndërkombëtarë.
 Të tëra këto zhvillime gjatë fazës së shtetndërtimit u përbuzën. Formula Thaçiane e korrigjimit të kufijve lëkundi partnerët e pavarësisë, se Kosova qenka territor i kontestuar, gjë që lëkundi themelet e shtetësisë dhe shtetndërtimit, duke i dhënë alibi kundërshtarëve se janë të arsyeshme hamendjet e tyre dhe se ato qenkan të drejta, meqë një pjesë e territorit të Kosovës paska qenë “dhuratë” e Rankoviqit, e Millosheviqit, e Vuçiqit, edhepse dihet botërisht se Serbia ishte shkaktare e shpërbërjes së Federatës Jugosllave për t’u zgjëruar territorialisht përmes terrorit dhe luftërave gjenocidale.
 Thaçi me komentet e tij të papërgjegjshme dhe destruktive është shquar edhe më heret sikurse me Specialen, së pari votimi pastaj kontestimi, me një qëllim të vetëm për të qenë prezent në faqet e mediave lokale dhe ndërkombëtare, duke faktorizuar veten herë si piroman i shkathtë, herë si zjarrëfikēs i guximshëm.
 Ndërsa sa herë aktualizohej nga mediat dhe shoqëria civile mos realizimi i premtimeve elektorale për krijimin e FAK-ut, liberalizimin e vizave, demarkimin e kufijve me MZ…, ai vazhdimisht lëvizte gurët e kufijve të Kosovës, por asnjëherë nuk kontestoi “Zajednicën” publikisht, ngase ai lejoi negociimin e territorit të brendshëm me Serbinë, e cila nuk pranon sovranitetin e Kosovës, gjë që krijoi nebulozë të panevojshme.
 Partneri i Thaçit Vuçiqi si palë pranon BE-në, tash edhe SHBA, por jo edhe Kosovën, edhe për faktin se Serbia nuk ka firmosur asnjë dokument që nuk i ka  konvenuar, duke përfshirë marrëveshjet në Ramboulliet-Paris dhe Vjenë.
 Skeptikët mund të druhen nga koncerti evro-amerikan, por  kur pame Jo-në shqiptare për asgjësimin e mbetjeve kimike siriane në Shqipëri dhe Jo-në e vendosur greke referendumiane, me të drejtë thuhet se respektohet vetëm vullneti demokratik i lirë i njerëzve të lirë.
 Prandaj kontestimi i marrevëshjeve për korrigjimin e kufijve, para njohjes reciproke, dhe Jo-ja popullore mungon, dhe duhet te vie gjithsesi pas nënshkrimit të peticionit dhe krijimit të Komitetit të Referendumit nga ana e Kuvendit të Kosovës për marrëveshjet me Serbinë, si dhe shpërbërjen e parlamentit dhe qeverisë dhe mbajtjen e zgjedhjeve të reja të lira. Ky do të ishte kursi i ri i historisë dhe instalimi i Referendumit, kjo e drejtë demokratike e pamohueshme është zgjidhja e vetme për të shpëtuar

Kosovën nga kthetrat e hegjemonisë serbe dhe puthadorëve të saj. Nuk është shumë i rëndësishem presioni ndërkombetarë, apo mos pranimi i Referendumit në fillim nga Bashkesia ndërkombetare, sa është i rëndësishëm kontestimi popullor me referendum i marrëveshjeve që konsiderohen të padrejta, si e drejtë ekskluzive dhe demokratike e sovranit-popullit.

Agim Vuniqi 
Jam duke percjellur prezentimet e kandidateve per “deputet”… Ata nuk po flasin per reforma ne ushtri, edhepse tre nga ta jane “gjeneral”-te pergjithshem, te cilet “shpetuan” dhe çliruan(?) vendin nga agresioni serbe, duke pesuar shume deme kolaterale ne njerez civil dhe te pafajshem mbi 14000 dhe 20.000 te dhunuar-a…. Kerkoj “falje”  per menyren e prezentimit te vete graduareve  ushtarake  me “paleta” (nuk u publikua asnjehere menyra e gradimit, edhepse ata paqesisht u veteshperbene dhe dorzuan armatimin per te veshur garderoben e politikanit më kravate te lidhur “guxhë”… Nuk ishte ndonje “ofendim” per ta, ngase populli-votuesit mahniteshin nga vizllima e uniformave… Vazhdojmë te mahnitemi gjate fushatave, sesi anetaret e shtabit te pergjithshem sorrollaten neper sportelet e gjykatave civile, ky ishte formacioni më i cuditshem ne bote i clirimtareve te cilet shkojne vullnetarisht te pastrohen ne gjykata duke heshtur pa rrefyer bile se paku- doktrinat e zbatuara ushtarake me “kallaballek” gjenerale… Po “stepemi” para tyre dhe po befasohemi  pse Thaci, Haradinaj, Veseli…, nuk veshin uniformat solemne  ushtarake te bardha, bardhe si bora te “marshallit”…, sa mire iu kishte shkuar llulla, bile me e ba tym tullug, ne vend te oxhaqeve te fabrikave “moniste”. Jo, se atehere per cdo thithje te tymit kishin akuzu VV-ne ne Prokurori, e kane mesu rrugen, saqe ju ka bere rutine… Per gjeneralet tane qe per heroizmin e tyre dhe te bemat e tyre di cdo femije, edhepse për njohurite e fituara u “lavderuan” nga PISA, pune e madhe do te thonin ata, më rendesi qe te rinjte e riniva partiake i himnizojne, bile iu thurrin lavde ushtarake, edhepse ne biografite e tyre mungojne vetem strategjite e zbatuara ne betejat e rendesishme te zhvillimit te luftimeve, datat dhe taktika e aplikuar ushtarake. Edhe kjo disi pertypet, por eshte paksa e pakuptimte kerkesa per FAK, kur ishte UÇK, apo pse ndodhi shperndarja e saj, dorzimii I armatimit…, per tu krijuar nje e re, shpresojme qe te nominuari do te japin pergjegje ne fushatat elektorale… 
Nejse pak u thellova duke u perpjekur t’u hyje ne “hater” gjeneraleve, sepse teme e analizes ishin “delegatet” politike dhe vertete ne ekspozen e te nominuareve te deritanishem degjova vetem fjale sa me fole dicka dhe nuk kishte asnje ide konkrete per ndryshime, edhe ashtu perveq VV-se akoma nuk degjova nje programin qeveritar per qeverisje, te detajixuar, derisa po behen gati me i marre serish rolet, me i “mjele” me vyeshen grixhen e tulakeve, plote bylmet..

Rehatimi financiar i udheheqesve dhe misionareve te saj ka vendosur kontrolle mbi pasurinë publike të Kosovës

Agim Vuniqi
Lagja Marigona eshte ndertuar si lagje e re, e cila ka qene prone shoqerore, eshte privatizuar per 200.000 euro, pastaj pas ndertimit te shtepive luksoze per banim i eshte ngritur vlera ne 120 milion euro. Privatizimi i tokes shoqerore me qellim perfitimi te xhepave te komunareve ka ndodhur ne kohen kur qeveriste LDK-ja. Ne kohen e ndertimit te kesaj lagje moderne per kushtet e Kosoves Komuna kishte nderprere ndertimin me leje, nuk kishte leshuar per afro 18 muaj asnje leje ndertimi,  deri sa jane shitur shtepite per banim te lagjes. Pra komuna permes rehatimit financiar te udheheqesve dhe misionareve te saj kishte vendosur kontrolle mbi te, pra perfituan kreret e komunes. Komuna e Graçanicës ka vendosur moratorium pronësorë për Lagjen “Marigona”
Pas themelimit te komunes, komuna e Graçanices ka marre vendim qe shtepite e blera nuk gezojne te drejten e pronesise, meqe ajo toke ka qene toke pune dhe i eshte nderruar destinimi ne menyre jo ligjore, pronaret e shtepive te blera nuk kane te drejten e pronesise por te drejten e shfrytezimit per 99 vjet (sipas modelit spin off). Dhe te gjithe ata qe me vone kane blere token e kufizuar me kete lagje, kane dalur humbes, komuna e Graçanices nuk i lejon te ndertojme me, per shkaqe pronesore, ashtu sic ka vepruar qeveria komunale e LDK-se, dhe te gjithe ata banore qe jetojne aty do ta kene te drejten e banimit, por jo te legalizimit pronesore. Pra pushteti komunal i LDK-se ne te kaluaren ka bere falsifikime te dokumenteve pronesore per shkaqe perfitimi, qe si pasoje ka sjelle degradimin pronesore dhe Zajednicen.

Mbajeni mend këtë artikull, sepse pandemia dhe ndryshimet klimatike, megjithëse fenomenialisht duken dy gjëra të ndara nga njëra-tjetra, kanë katandisur të jenë “porta” (gates), teksa i lidh një plan “i domosdoshëm”, apo siç e karakterizon Forumi Ekonomik Botëror, “Ristartimi i Madh”.

Megjithëse janë bërë disa “studime”, për atë sesa i mirë ishte ‘lockdown-i’ (izolimi / karantinimi) për planetin, teksa njerëzit e këqinj që e banojnë, mbetën apo i mbyllën në shtëpitë e tyre dhe kështu planeti u çlodh, në thelb pandemia do të vërtetohet të jetë më katastrofale për planetin, për mjedisin, për shkak të politikave të reja globale sanitare të vendosura.

Maska, doreza, shiringa, tamponë, shishe desinfektantësh dhe objekte të tjera plastike njëpërdorimshe, përbëjnë një gjeneratë mbetjesh plastike që i krijojnë planetit probleme madhore. Dhe duhet thënë se ende nuk është matur dëmi i plastikës dhe plastiglasit, shkaktuar planetit.

Këtë fantazmë për mjedisin po përpiqen të masin disa, për të dhënë një shifër, një numër, një vlerësim, pas regjistrimit të plastikës së përdorur për pandeminë deri më sot, që do të duhen dekada për ta larguar nga planeti. Por nëse do të vazhdojë edhe për një kohë të gjatë, do të jetë “peshqeshi” më i keq që po i bëhet planetit, nga ata që “çahen e ndahen” për ndryshimet e klimës dhe ndotjen e mjedisit. Gjithçka falco dhe e shtirur.

Përllogaritet që çdo muaj përdoren afro 200 miliardë maska dhe doreza njëpërdorimshe në nivel global, e për rrjedhojë kemi një valë të tmerrshme goditëse kundër planetit me plastikë, mbetje që specialistët i kanë cilësuar si “Covid-19 waste” (mbetje Covid-19).

Vetëm Franca ka porositur në Kinë 2 miliardë maska, ndërsa sipas të dhënash nga universitete të Italisë, vlerësohet se në Itali nevojiten 1 miliardë maska dhe 500 milionë doreza çdo muaj.

Kurse në Britaninë e Bashkuar është kalkuluar shifra e frikshme e mbetjeve plastike, që tregon se nëse një britanik do të përdorë çdo ditë një maskë dhe një palë doreza, çdo ditë do të prodhoheshin 66 mijë ton mbetje plastike, më shumë. Tek kjo shifër nuk përfshihen shiringat, tamponët e testeve dhe materiale të tjera plastike njëpërdorimshe, dhe jo vetëm.

Duhet theksuar se këto maska nuk mund të riciklohen për shkaqe sigurie dhe nuk mund të përziehen me pjesën tjetër të mbetjeve plasitke. Atëherë çfarë do të ndodhë me këto mbetje? Do të mbeten në tokë? Do të digjen për “ngrohje” dhe më pas do të thithim lëndët toksike nga ajri? Që do të thotë se do të detyrohemi më pas të mbajmë maskë në mënyrë të vazhdueshme? Sa janë personat që kërkojnë në kazanët e mbetjeve dhe këto maska i prekin me dorë, pasi ndarjen e mbetjeve e bëjnë me duar?

Kjo është jeta dhe mjedisi “i gjelbër” që na proklamojnë dhe na propagandojnë majtisto-globalistët? Veçse gjepura!

Porta / Gates hapen për neo-diktaturën globaliste që e kanë planifikuar me: Climategate, Virusgate dhe Bill Gates. Gjithçka, që këtej e tutje, nëse do të instalohet diktatura globaliste, do të jetë e detyrueshme dhe e pashmangshme, me ligj dhe nom, në “Ristartimin e Madh” të epokës së re.

BURIMI: MAST.AL

Gjekë Gjonaj – Ulqin

Njëmbëdhjetë shtatori i vitit 2001, nga një ditë e rëndomtë, u shndërrua pa pritur  në një ditë tmerri e ankthi  për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Atë ditë qytetarët e 77 vendeve vdiqën  në një sulm terrorist ndaj Qendrës Ndërkombëtare të Tregtisë e njohur në gjuhën popullore si “Kulla Binjake” në Nju-Jork nga një grup  prej 19 vetash rrëmbyes radikal nga Arabia Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe, Egjipti dhe Libani. Në këtë  tragjedi më të madhe në jetën e qytetit të Nju-Jorkut  humbën jetën  rreth tri mijë  njerëz, në mesin e të cilëve edhe tre shqiptarë nga Mali i Zi , Rrok Camaj, Simon Dedvukaj dhe Mon Gjonbalaj.

Shqiptarët në Malin e Zi, sikurse  shqiptarët e tjerë kudo që janë nëpër botë dhe popujt e tjerë  paqedashës e liridashës që ndajnë vlera të njëjta me popullin mik amerikan  në 19-vjetorin e këtyre akteve terroriste  të cilat  hapën një kapitull të ri  të botës së qytetëruar,  shprehim respektin , nderimin dhe  për të gjitha viktimat e 11 shtatorit. Ata , përveç  të vdekurve,  nderojnë dhe kujtojnë  vuajtjen, trimërinë, sakrificën dhe durimin e të mbijetuarve dhe anëtarëve të familjes. Nuk, do të harrojnë kurrë as heronjtë e kësaj tragjedie siç ishin zjarrfikësit, policinë dhe personelin mjekësor. Po ashtu  ndajmë madhin dhe dhimbjen e thellë për bashkëvendësit tanë dhe jemi pranë familjeve të tyre dhe të gjitha familjeve që humbën më të dashurit e tyre.

Tre shqiptarët që vdiqën   nga aktet terroriste të përpara gati dy dekadash,  u përkujtuan sivjet dhe do të përkujtohen  gjithmonë   mes 3 mijë viktimave të tjera, me ceremoni që u zhvilluan  nga memoriali ku tashmë për çdo vit  që prej tragjedisë lexohen me zë të lartë emrat e gjithsecilit prej atyre, jeta e të cilëve u shua papritur. 

I përjetshëm qoftë kujtimi për këta tre heronj shqiptaro-amerikan!

Vlorë, një emër paskëtaj i lidhur me historinë e Shqipërisë; me lidhje të zgjidhshme.

Dy data 1912 dhe 1920, dy ngjarje, dy flakë. E dyta plotësoi të parën, e mbaroi, e forcoi, i dha shkëlqim, e bëri të vërtetë, reale, e shpëtoi prej mjegullës dhe dyshimit. E para i hapi udhë të dytës, po e dyta i dha trup së parës, e bëri të pashme, të gjallë, me shpirt, me frymë, ose më mirë akoma, mblodhi në këtë pjellë shpirtin dhe frymën e përhapur, që fluturonte në erë dhe s’kishte zënë vend përdhe, e forcoi në këtë zall me rërë pastaj e hodhi mbi gjithë Shqipërinë, si një vesë që bie dhe ngjall bimët e vyshkura prej të thatit.

Shumë herë fati i një njeriu, i një kombi, varet prej një të papandehur dhe më kot kërkojmë shkaqet e ngjarjes, pyesim si dhe pse u bë kështu. Ato janë ngjarjet, që rrjedhin befas, papritur, që i kanë rrënjët në faktorë të padukur. Po edhe disa ngjarje të tjera janë drejtësisht fryti i një dëshire dhe i një vullneti, që i bën, që i mejton dhe që i do. Thamë se fati është i verbër. Në kushtet e dyta fati e ka hequr shaminë, që i mbyll sytë dhe sheh, shikon, kupton.

Një mijë e nëntëqind e dymbëdhjeta mund të bëhej edhe gjetkë, në vend që të bëhej në Vlorë, në çdo qytet tjetër, në të parin fshat, edhe në të fundit.

Po një mijë e nëntëqind e njëzeta nuk mund të bëhesh veçse në Vlorë, në këtë baltë, prej këtyre njerëzve.

Dymbëdhjeta hodhi një flakë, se materializoi dëshirën dhe idealin e një kombi, mbaroi një ide, i dha formë mendjes.

Njëzeta i dha gjallim lëndës, e bëri me shpirt formën, e mbërtheu në zemra dhe në mendje.

Mbarimi i Dymbëdhjetës qe pak befas, e papritur, mbase dhe një grimë para kohe. Dhe në gaz e në turbullim të një ngjarjeje të lumtur, që nuk pritet, ndërgjegjja kombiare nuk gjeti kohë të kristalizonte aspiratat e saj, të merrte gjerësinë e fatit, të ndjente dhe të shijonte lumturinë e re. Ishte një ide, një ideal, një dëshirë e qëndruar pak në erë, e pazbritur fare në dhê.

Intervali dymbëdhjetë-njëzet është mbushur me të bëra të këqija dhe të zeza, po mbase jo të palogjikshme. Logjika është e pamëshirë dhe më tepër akoma kur komenton punën që ka rrjedhur, ngjarje të cilave u njohim shtytkat. Kështu që në tetë vjet mjerime, në qoftë se kjo jetë nga nisja dhe  në fund njeh “mjerime”, gjemë një shpjegim. Po të shpjeguarit, edhe me logjikë qoftë, s’e ndalon njeriun nga fatkeqësia dhe nuk ia praps dot as keqardhjen e turpin. Çdo të shpjeguar nuk fal, nuk e lan fajin. Komentimi nuk ecën bashkë me harrimin, mbase bën zgjimin, se në i gjettë shkaqet e një ngjarjeje (dhe ngjarjen fatkeqe njerëzit e quajnë faj dhe turp), sheh dhe mënyrat, mjetet e të prapsurit të së keqes, e të pjellit të ngjarjeve fatbardha.

Të parët dhe të gjykuarit me gjak të ftohtë është një lumturi, por bashkë me të edhe një pafatësi. Është një gëzim shpirti, si edhe një pikëllim zemre. Sido që të jetë, është një qetësi fryme dhe kush ka qetësinë, di të presë, të durojë, të ushqejë shpresën, se fundi i gjykimit është puna. Në debat të ndalimeve, të vështirësive, të veprimeve të zeza, e sheh njeriu se një punë dhe një veprim i lumtur mund dhe prish të palumturin. Puna, aktiviteti, të ushqen shpresën. Si mekaniku që njeh makinën dhe e ndreq, sado e prishur që të duket, ashtu edhe ai që analizon, ai që sheh dhe përkëdhel çarqet e panumërta të kësaj makine, që i themi jetë, e di se me punë, me durim, me palodhje e me papikëllim, sistemi i makinës mund të vihet në lëvizje në drejtimin, që duam.

Duhet një shkaktar, një që të dojë ta ndreqë makinën.

Ky shkaktar u bë Vlora. Shkaktar jo i fatit, befas, pa ditur, pa pandehur, pa dëshirë, po shkaktar i mençur, i ndërgjegjshëm për atë që duan, që dinë ç’bëjnë, që ka përgatitur kushtet, që ka mprehur vullnetin, në durim e në heshtje, të vendosur për fitim a për vdekje, që ka parë çdo rrezik, ka peshuar pse-në dhe si-në e shortet, duke mos kapsitur syrin, me gjak të ftohtë ka hyrë në zjarr dhe ka dalë me fitim në dorë.

Shpesh një punë e vogël, një shkak i vogël pjell një fryt të madh. Këtu kemi një punë të madhe, një shkak të madh, që i jep lindje një pune të madhe.

Edhe kështu njëzeta kurorëzon dymbëdhjetën. Njëzeta e fortë, më trime se e pushtetshme, e merr dymbëdhjetën, e nxjerr nga gjembat dhe greminat, e ngre në këmbë dhe i thotë: EC.

Dymbëdhjeta solli famë në këtë Vlorë. Njëzeta nderoi Vlorën. Vlora nderoi njëzetën.

Njëzeta i tha Shqipërisë: je e lirë, dhe këtë liri ja ke hua vetvetes. Nuk ke miq dhe dashamirë, po ke veten tënde. Dhe kur ke veten tënde, mos ki më frikë. Këtij urdhri, qe e pamundur mos t’i bindet njeriu; Shqipëria u mëkëmb, u forcua, u mbajt dhe eci. Fuqinë, shëndetin, shpirtin dhe gjëllimin e mori nga vullneti i saj.

Nderim, respekt dhe venerim për këtë vend!

Një dëshirë e kaq dhjetë vitesh po shtynte kombin drejt një të ardhmeje të re, drejt një jete të bërë dhe të shpënë për të mbarën, për dobinë, për interesin dhe për shkëlqimin e vendit. Një dritë ishte hedhur mbi udhën që po ecnim dhe ajo dritë rrëfente një udhë të re. Kandili qe ndezur dhe busulla e dëshirës kishte gjetur një pol, herë e ndritur, herë e zbehtë, shpesh herë në rrezik që të shuhej. Busulla e humbiste polin dhe udhëtari e lidhte udhën si anija pa timon, si barka pa vela. Yllit, që rrëfente qëllimin, re të zeza  e mbulonin shkëndijën dhe tallazet e valës bëheshin kanosëse.

Atij kandili i desh hedhur vaj, që të dilte flaka përmbi tymin dhe të ndriste rrugën. Edhe në qoftë se djersa bën pjellor çdo send, këtu djersa u mbyt me gjak dhe u ngjall me vullnet.

Venerim, respekt dhe nderim për ata njerëz!

***

Në këtë qytet të bërë vërtet “shqiptar”, çdo shqiptar ndjen një kryelartësi dhe një mburrje, kërkon të zbulojë shkaqe të reja për lëvdatë, burime për mburrje dhe në çdo çap, që bën zemra, bën një lutje, që ta gjejë këtë qytet më të lavdërueshëm dhe më të lulëzuar se nga çdo tjetër. Në ç’punë hyn ajo therori, ajo burrëri, po qe që një punë e palodhshme s’erdhi t’i jepte çdo ditë një shkëlqim të ri.

Edhe me këtë dëshirë në zemër nxitoj të bëj një vizitë të shpejtë. Tetë vjet jete turbullimi i kanë sjellë pak nderim fizionomisë së qytetit: këtu atje sheh ca shtëpi të reja, disa dyqane të modernizuara, një shesh tregu të rregulluar, një ndërtesë qeverie të mbajtur mirë, një kujdes prej bashkisë në pastrim të rrugëve dhe në ngritje të godinave të rrëzuara.

Mësoj se një kopsht qyteti, një park i vogël po përgatitet në këtë klimë të butë, këtu që rron ulliri, lulëzon limoni dhe portokalli, këtu që eukaliptusi, kaktusi dhe palmat me gjithë shoqet e tyre të vendeve të nxehta, gjejnë një diell mbrojtës dhe gjelbërim prurës, padyshim një park i kujdesur mund të bëhet një model bimësh dhe një kënaqësi për syrin e për shpirtin. Po pse të paralajmërojmë, le të presim mbarimin. S’është me të thënë, është me të bërë.

Ja spitali: mjeku më rrëfen udhën, më bën nderimet si një zot shtëpie, më rrëfen të sëmurët, sallat e operacioneve, depozitat, farmacinë … dhe tekdo një pastërti e kujdes mbretëron, tekdo sheh njeriu shenjën e një dashurie për mjeshtërinë, një dëshirë për shërbim.

Mësoj se flitet për formimin e një muzeu dhe mbrëmë që luajtur një pjesë teatri prej një trupe amatorësh.

Një muze! Të donin, sa lëndë të begatshme mund të mblidhnim! Të kishim dashurinë e së shkuarës dhe të na dhembte pak më tepër për të lënat e stërgjyshërve! Por pa u ngjitur në paranikët tanë të vjetër, pa vajtur në “antikat” e Pojanit dhe të kaq viseve të tjera, balta e të cilave mbulon qytete të moçëm, vetëm plaçkat, kujtimet dhe mbeturinat e këtyre dhjetë viteve të fundit sikur të mbledhim, vetëm për të mos harruarit e viteve 1912 dhe 1920 sikur të kujdesej muzeu i Vlorës, do të bëhej një koleksion prej më të vlefshmëve për ne.

Duke shëtitur mejtohem. Dhjetë vjet. Kujtimi është akoma tepër i ri për t’u harruar. Sa ndryshim, që atëherë e tëhu: n’atë kohë gjindja kishte një ç’interesim për çdo send që prekte punët e shoqërisë. Tani çdo gjë e Shqipërisë e intereson dhe e zgjon. Zgjedhjet e deputetëve, zgjedhjet e bashkisë janë bërë me një zell, që dëften se detyrat qytetare janë kuptuar mirë.

Ndërgjegjja kombëtare kur zgjohet, i jep një fisnikëri njeriut, si çdo dashuri dhe çdo frymë, që fisnikëron punët e të mortmit.

Por fisnikëria ka dhe detyra të rënda. Është gjë e rrallë dhe fort e madhe që të jesh fisnik, por dhe sa gjë e rëndë që të dish të mbash shkallën e asaj fisnikërie.

Sa barrë e rëndë bie tani mbi supet e kësaj Vlore, nga e cila të gjithë presin mbarimin e punëve të mëdha, zbukurim dhe lulëzim! Zgjimi i ndjenjës kombiare sjell entuziazëm dhe ky hov i zemrës e bën njeriun të përparojë, të naltësohet, të mos qëndrojë pa arritur kulmin e udhës, që ka zënë.

Dymbëdhjeta nuk zgjoi entuziazëm, nuk tronditi dejet, nuk flaku poshtë këtë atmosferë vdekjeje, që mbështillte çdo njeri të dënuar për prishje. Edhe mbeti në shpirtra e në zemra si gjumë i somnambulit.

Njëzeta nuk mund që të mos zgjonte entuziazëm. Jo, një punë e tillë nuk mund që të mos njihte detyrat që i ngarkoheshin. Do të qe më i madhi mëkat në botë përgënjeshtrimi i atyre shpresave të mëdha, që zgjoi Dymbëdhjeta. Vlora që bëri një hap kaq të madh dhe të shkëlqyer, nuk mund më të kridhet n’ errësirë.

Edhe sa punë akoma për të mbaruar! Sa çape të tjerë për të hedhur!

* Ky fragment është nxjerrë nga “Një udhëtim nga Trieste ne Vlorë” 12 tetor 1922, një udhëpërshkrim i Mid’hat Frasherit (Lumo Skendo), njëherësh edhe një meditim historik, filozofik dhe artistik për dy ngjarje madhore te  historisë së Shqipërisë, shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë ( 28 Nëntor 1912) dhe Luftën e Vlorës (  maj-shtator 1920), që solli çlirimin dhe pavarësinë e vërtetë e Shqipërisë nga pushtuesit e huaj.

Uran Butka

Nga ZEF PERGEGA

 Situata pandemike nuk ishte shkak te na pengonte qe te perkujtonim diten e Shenjterimit te Nana Terezes ne Vatikan. Nuk duhet ta pengonte as ate media televizive, te ishte ne krye si insiatore, qe u pagua ethshem per ta pasqyruar nje date aq te shenjte dhe asq historike, duke na dhene ne ekran nje ofendim te madh, letra e shishe boshe ne sheshin e Shen Pjetrit. Ata kujtonin se ishin ne Meke dhe jo ne Vatikan. Asgje pandemike nuk e pengon komunitetin dhe mediat e tij te pasqyrojne datat historike. Ne situate pandemike malesoret kujtuan me nje aktivitet 50 vjetorin e Beslidhjes se Malesise se Madhe, nje ngjerje jo vetem rajonale, por me permasa kombetare ne pajtimin shqiptar. Kete situate me keq se pandemike e ka krijuar sigurimi shqiptar dhe ai i udbasheve qe ju jane trashur hallatet me pare te majme nga mergimtaret, duke iu ble shtepi, makina e biznese dhe duke bere ligjin ne cdo institucion e shoqate sepse nervi i shqiptarit te vertete ka vdek dhe ka mbetur si kale i cofte sa kerkuj nuk i ben pershtypje zgavra e mizave ne sy te secilit. Per sport ia kane paguar rrugen e shpenzimet dy here Lorik Cames, madje edhe ne festen e flamurit erdhi ne kishe e na mbajti nje fjalim te gjate per sportin. Ai qe na la nje shije te huidhur ne shejterimin e Nana Terezes, duke recituar nje poezi qe nuk ishte e Nana Terezes, ndaj dhe organizatoret ne Rome , duke e kuptuar kete, pra pis pisllekun shqiptar i nxori jashte nga rrethinat e Pallatit te Shenjte dhe i degdisi ne nje salle te zakonshme diku ne cep te Romes .As kapokaposhat e komisioneve qe bejne be e rrufe per komb e per atdhe nuk u bene te gjalle, por sic thone gojet gjysem te heshtura ishin te angazhur ne fushten e globalistave ne New-York, duke marre me vete yjet ne spaleta e skaduara te historise se terrorizmit islamik ne Lindje!

Sepse para saj bie cdo lavdi e rrejshme, cdo shpir i keq i lare me dreq, cdo biznes e elitar, cdo njeri qe po rrejshem i thote vetes shqiptar, cdo poet qe shkarravit vjerdha dhe cdo shkrimtar qe me pare i shkruan librat per tu dukur Everest, cdo njeri qe pellet per flamur dhe e shkel ate nuk eshte burre. Te gjithe te ligjt c’armatosen para saj si robte e luftes.

Stive Jobs kur vdiq në moshën 56 vjeç nga kanceri i pankreasit ishte miliarder dhe në shtratin e vdekjes beri reflektimet e fundit të jetës së tij:

“Kam arritur kulmin e suksesit në botën e biznesit. Per te tjeret jeta ime është mishërimi i suksesit. Por, nuk kam asgjë për të qenë i lumtur përveç punës. Në fund të fundit, pasuria është thjesht një realitet i jetës që jam mësuar me te. Vetem kur zura shtratin i sëmurë solla ndermend tërë jetën time, kuptova që e gjithë fama dhe pasuria për të cilën isha shumë krenar, behet e zbehte dhe e pakuptimtë përpara vdekjes së afërt. Ju mund të punësoni dikë që tu ngase makinën dhe dike të bëj para për ju, por nuk mund të punesoni dikë tjetër të marrë sëmundjen per ty. Substanca e humbur mund të gjendet. Por eshte një gjë që kur humbet nuk mund të gjendet kurrë – “jeta”.

Kur një person hyn në sallën e operacionit, ai do të zbulojë se ekziston një libër që nuk e ka lexuar ende – Libri i te Jetuarit Shëndetshem”. Pavarësisht në cilën fazë të jetës jemi tani, me kalimin e kohës do të përballemi me ditën kur bie perdja. Vlerësoni familjen që ju do, duajeni bashkëshortin/ten tuaj, duajni miqtë tuaj … behuni i mirë me veten.

Ndërsa plakemi, gradualisht e kuptojmë se të mbash një orë 300 apo 30 dollarë – të dyja më thonë të njëjtën gjë – kohën. Pavarësisht nëse kemi 300 ose 30 dollarë portofol/çantë – paratë brenda janë të njëjta.

Pavarësisht nëse ngasim makinën 150 mijë dollarëshe apo një makinë 30 mijë dollarëshe, rruga dhe distanca janë të njëjta dhe ne arrijmë të njëjtin destinacion.

Pavarësisht nëse pimë një shishe 300 dollarë apo një shishe 10 dollare me verë – dehja është e njëjta gjë. Shtëpia ku banojmë në 300 ft katerore ose 3000 ft katerore – vetmia është e njëjtë. Do ta kuptoni se lumturia juaj e brendshme e vërtetë nuk vjen nga gjërat materiale të kësaj bote.
Nëse udhetoni ne first class ne një aeroplan ose ne një klasë ekonomike, nëse bie avioni – ju do të shkoni me të tjeret.

Prandaj, shpresoj të mund ta kuptoni që kur keni një partner, mik, mik të vjetër, vëlla ose motër, flisni, qeshni, bisedoni, këndoni, flisni për poshte e perpjete, apo Parajsën dhe Tokën … kjo është lumturia e vërtetë!”

Katër fakte të pamohueshme të jetës:

1. Mos i edukoni fëmijët tuaj të jenë të pasur. Edukojini të jenë të lumtur. Prandaj, kur të rriten, ata do të dinë vlerën e gjërave, jo çmimin.

2. Sic thuhet në Londër …… “Merrni ushqimin tuaj si ilaçin. Përndryshe ju duhet të merrni ilaçin si ushqimin tuaj.”

3. Personi që të do nuk do të të lërë kurrë per dike tjetër, sepse edhe nëse ka 100 arsye për të lënë do të gjejë një arsye për të mbajtur.

4. Te kane dashur kur je lindur. Do të të duan kur të vdesësh. Kohen ndermjet, duhet ta menaxhosh vete! Nëse thjesht do të ecesh shpejt, ec vetëm! Por nëse do të shkosh larg, ec me të tjerët!