Ju flisni për pastotalitarizëm dhe qartazi i referoheni regjimeve komunistenë bllokunevendeve satelite të Bashkimit Sovjetik. Ku qëndrojmë ne, burrat dhe gratë e Perëndimit të lirë?
Tashmë prej kohësh nuk bëhet më fjalë për problemin e një linje apo të një programi politik: bëhet fjalë për problemin e jetës.

Kjo e çon politikën në pikën e vetme nga mund të riniset nëse dëshirohet të shmangen të gjitha gabimet e vjetra: tek njeriu konkret. Në shoqëritë demokratike, ku njeriu nuk dhunohet kaq hapur dhe kaq brutalisht, ky ndryshim themelor i politikësështë ende larg dhe kur gjërat ndoshta do të ppërkeqësohen, politika do t’ia zbulojë nevojën.

Nëqoftëse nuk është një problem zgjedhjesh midis alternativash politike, atëhere cila është detyra jonë?
Procesi i anonimizimit dhe i depersonalizimit të pushtetit, reduktimi i tij në teknikë të thjeshtë dominimii dhe manipulimi që kam përshkruar është dimensioni thelbësor i të gjithë qytetërimit modern. Sistemi, ideologjia dhe aparati shtetëror e kanë shpronësuar njeriun – sa qeveritarët, aq edhe të qeverisurit – nga vetëdija, nga arsyeja, nga gjuha natyrale dhe, për pasojë, edhe nga humanizmi konkret i tij;

shtetet bëhen të ngjashëm me makina; njerëzit transformohen në tërësi statistikore votuesish, prodhuesish, konsumatorësh, të sëmurësh, turistësh apo ushtarakësh; e mira dhe keqja – kategori që i përkasin botës natyrore –humbasin një kuptim real në politikë: metoda e vetme bëhet dobishmëria, kriteri i vetëm suksesi objektivisht i verifikueshëm.

Këmbëngul, ku qëndrojmë ne perëndimorët?
Besoj se për sa i përket raportit me sistemet totalitare, gabimi më i rëndë që Europa Perëndimore mund të kryejëështë ai që edhe e kërcënon më shumë: kuptimi i munguar i asaj që janë realisht sistemet totalitare, domethënë një pasqyrë konvekse e të gjthë qytetërimit modern dhe një ftesë urgjente – ndoshta e fundit – për një rishikim të përgjithshëm të mënyrës me të cilën ky qytetërim koncepton vetveten.

Ju ribëj të njëjtën pyetje të Leninit: çfarëtë bëhet?
Përballë shtypjes në të cilën jetojmë, shumë intelektualë perëndimorë thonë: “Çfarë mund të bëjmë për ju?”. Sigurisht, mund të bëhet shumë, por në thelbin e kësaj pyetjeje ndodhet një keqkuptim: problemi nuk është ai i ndihmës së ne disidentëve pse nuk na arrestojnë: parasëgjithash duhet të ndihmojmë vetveten.Është në lojë diçka tejet e ndryshme: shpëtimi i të gjithëve.

Nëqoftëse shkatërrohet jeta e një njeriu në Pragë, nuk ju shkatërrohet të gjithëve? Kemi përballë një detyrë të vetme themelore, nga ku burojnë të gjitha detyrat e tjera: detyra që të lihemi të drejtohemi nga vetë arsyeja jonë dhe të përdorim në çdo rrethanë të vërtetën si përvojën tonë thelbësore. Mënyra më e mirë për t’i rezistuar totalitarizmit është që ta përzëmë nga shpirti jonë.

Ju e keni përshkruar mjeshtërisht degjenerimin e politikës si teknologji të pushtetit dhe të manipulimit të njerëze, një sistem “anonim” qëështë krejtësisht ndryshe nga shpirtligësia e diktatorit. Si është arritur deri këtu?
Sistemet totalitare janë pika ekstreme e evolucionit të racionalizmit dhe këmbana e alarmit e ekspansionit të tij. Janë pararoja e krizës globale të këtij qytetërimi. Europa dhe Perndimi i kanë dhënë dhe shumë herë i kanë imponuar botës gjithçka që mundëson ndërtimin e një pushtetit të tillë: nga shkenca, racionalizmi, shkencizmi, revolucioni industrialdhe, në përgjithësi, nga revolucioni i nënkuptuar si fanatizëm i abstragimit, deri tek kulti i konsumit, tek bomba atomike dhe marksizmi.

Ju thoni se diferenca midis diktaturës klasike dhe sistemit totalitar është ideologjia. Por a nuk është thënë gjithmonë se idetë ecin me këmbët e njerëzve? Kurse, sipas jush, është në fakt ideologjia që merr në posedim njerëzit.
Çdo tentatiivë njerëzore për të futur në dorë krejtësisht natyrën dhe për luajtur me misterin e saj, me një fjalë të abrogojë Zotin dhe të zërë vendin e tij, është i destinuar që të bjerë kundër vettë njeriut. Njeriu nuk është Zot dhe kur vepron që të “bëhet Zot”, kjo i kthehet mizorisht kundër.

Për Zotin do të na flisni më pas, le të kthehemi tek ideologjia.
Në momentin ku arsyeja njerëzore nis të “çlirohet” nga njeriu, nga përvoja vetjake e tij, nga vetëdija dhe përgjegjësia e tij, siç e vënë midis thonjëzave me frekuencë gjithnjë e më të madhe shteti modern dhe politika moderne, fillon procesi i anonimizimit dhe i depersonalizimit të pushtetit, reduktimi i tij në teknikë të thjeshtë dominimi dhe manipulimi.

Sistemi, ideologjia dhe aparati e kanë zhveshur njeriun – sa qeveritarët, aq edhe të qeverisurit – nga vetëdija, arsyeja, gjuha e natyrshme dhe, për pasojë, edhe nga humanizmi konkret i tij. Ky pushtet impersonal e arrin përsosmërinë e tij në sistemet totalitare. Lëvizja vetërefleks e pushtetit apo e sistemit është një e verbër, e pavetëdijshme, e ppapërgjegjshme, një lëvizje që në fakt nuk është më për njerëzit, por, përkundrazi, nga e cila njerëzit tërhiqen dhe, për pasojë, manipulohen.

Të gjithë të nënshtruar ndaj një ideje? Nuk ju duket absurde?
Fakti që njeriu është krijuar dhe, ditë pas dite, vazhdon të krijojë një sistem të finalizuar në vetvete, nëpërmjet të ciilin privohet vetë nga identiteti i tiij, nuk është një ekstravagancë e pakuptueshme e historisë, një deformim i tij iracional apo rezultat i një vulleti diabolik superior që për motive të errëta ka vendosur të torturojë në këtë mënyrë një pjesë të njerëzimit.

Kjo ka mundur dhe mund të ndodhë vetëm pse qartazi tek njeriu modern ekzistojnë prirje të caktuara për të krijuar ose, të paktën, për ta duruar një sistem të tillë; qartazi, tek ai ka diçka me të cilën lidhet ky sistem, që e pasqyron sistemin dhe ku gjen një korrespondencë; diçka që tek ai paralizon çdo tentativë rebelimi nga ana e un-it të tij më të mirë. Njeriu është i detyruar që të jetojë në gënjeshtër, por mund të jetë i detyruar pikërisht pse është i aftë të jetojë në këtë mënyrë.

Domethënë njeriut do t’i pëlqente të ishte skllav?
Tek çdo njeri jeta është e pranishme në prirjet natyrale të saj: tek çdo njeri ka një copëz dëshire për një dinjitet të vetin, për një integriteti moral, për një përvojë të lirë të të qënit, të transhendecës së “botës të ekzistencës”; por njëkohësisht secili është pakashumë i aftë që t’i dorëzohet “jetës në gënjeshtër”, të zhytet në një pseudo – jetë.

Më falni, por kjo nuk është karakteristikë e veçantë e regjimeve komuniste.
Nuk bëhet fjalë për konflikt midis dy identiteteve. Bëhet fjalë për diçka më keq: për një krizë të vetë iidentitetit. Shumë thjesht mund të thuhet se sistemi pastotalitar është rritur në terrenin e ndeshjes historike midis diktaturës dhe qytetërimit konsumistik.

Kjo përshtatshmëri e gjerë në jetën e gënjeshtrës dhe përhapja kaq e lehtë e autototalitarizmit social a nuk korrespondon vallë me përçmimin e përgjithshëm të njeriut të shoqërisë së konsumeve për të sakrifikuar diçka prej sigurive të tij materiale prej dashurisë së integritetit të tij shpirtëror e moral? Apo për heqjen dorë të menjëhershme me një domethënie supreme përpara joshjeve sipërfaqësore të qytetërimit modern? Grija dhe shkretija e jetës në sistemin pastotalitar a nuk janë në realitet (megjithëse shumë larg nga parametrat e jashtëm të qytetërimit) një lloj përkujtese për Perëndimin, që i zbulon fatin e tij latent?

Kjoe juaja është një kundërvënie ndaj ideologjisë si e tillë. Me siguri nuk jeni komunist, por nuk i jeni kundërvënë regjimit në emër të një ideologjie tjetër “më të drejtë”,anipse historia duket se jeton me këto përplasje socializëm – kapitalizëm, konservatorë – progresistë… Cila është atëhere alternativa e vërtetë, zgjedhja e anës që duhet të bëjmë?

Le të marrim çështjen e socializmit dhe të kapitalizmit. Rrëfej se kur dëgjoj të citohet [kur shkruaj, Muri sapo ka rënë] kam përshtypjen sikur dëgjoj një zë që vjen nga thellësitë e Perëndimit. Më duket se prej kohësh problemi nuk është më në termat e katyre kategorive ideologjike, por në një nivel krejtësisht ndryshe, më të thellë, që na përket të gjithë pa dallim, problemi nëse do të arrihet në një farë mënyre të rindërtohet bota natyrale si terren i vërtetë i politikës, të rehabilitohet përgjegjësia përtej dobishmërisë, t’i rikthehet një kuptim komunitetit njerëzor dhe një përmbajtje gjuhës së njeriut, të veprohet në mënyrë të atillë që pika qëndrore e aksionit social të jetë “un”-i njerëzor, i pavarur, integral dhe idenjë, në gjendje që t’i përgjigjet vetvetes pasi në raport me diçka qëështë shumë sipër tij, në gjendje që të sakrifikojë diçka ose, në raste ekstreme, tërësinë e jetës private dhe prosperitetin e përditshëm të tiij që jeta të ketë kuptim. Shumë perëndimorë kuptojnë ende pak nga ajo që realisht është në lojë sot.

Ju hapni skenarë dhe paraqisni kategori të reja “politike” lidhur me të cilat do të duhet të kthehemi. Për të qëndruar në kundërvënien e qëllimeve të jetës me qëllimet e pushtetit, ku është pika qendrore? Cili është faktori përcaktues?
Nëse do të ndryshonte për mirë, parasëgjithash duhet të ndryshojë diçka në vetëdijen e njeriut, në një farë mënyre ky ii fundiit duhet të kthehet tek vetja. Nën sipërfaqen e rregulluar të jetës në gënjeshtër fle sfera sekrete e qëllimeve reale të jetës, e hapjes sekrete të saj ndaj së vërtetës. Bëhet fjalë përr një hapësirë sekrete dhe, në optikën e pushtetit, shumë e rrezikshme.

Është një forcë kundërvënieje në një nivel krejtësisht të ndryshëm, atë të vetëdijes dhe të dijes njerëzore, nivelin ekzistencial. Në mënyrë indirekte, çdo shprehje e lirë e jetës është një kërcënim politik. Një ndryshim për mirë i strukturave do të duhet të nisë nga njeriu, nga ekzistenca e njeriut, nga rindërtimi substancial i pozicionit të tij në botë, i raportit të tij me vetveten, me të tjerët, me universin. Lindja e një modeli të ri ekonomik e politik është diçka që mund të konfigurohet vetëm si shpprehje e një jete që ndryshon.

Më falni për habinë, por është e rrallë të dëgjohet të flitet për ndryshime politike nën shenjën e një “revolucioni ekzistencial”, për “rindërtimm moral të shoqërisë”, për “raport të rinovuar me qenien”, për rifitim të “kuptimin të jetës”. Janë refleksione filozofike, jo politike.

Ajo që nënkuptoj me “kuptim të jetës” nuk është vetëm një informacion apo një mall që mund të transmetohet lirisht. Çdo tentativë për ta kapur kuptimin e jetës sikur të ishte i njohshëm në këtë mënyrë ngre pikëpyetjen se çfarë ofrohet saktësisht si domethënie e supozuar e jetës. Kështu, përgjigja hipotetike bëhetvetëm një mënyrë për ta errësuar përgjigjen. Përkundrazi, gjithçka domethënëse qëështë thënë ndonjëherë lidhur me këtë(përfshi çdo njoftim religjioz)është e denjë për t’u nënvizuar prej hapjes dramatike të saj.

Nuk është konfirmim sesa më shumë një sfidë apo një apel; diçka që “po zë vend” në kuptimin më të lartë, që po ndodh. Më shumë tenton që të sugjerojë një mënyrë të caktuar me të cilën të bashkëjetohetme një pikëpyetje të tillë. Bashkëjetesa më këtë nuk nëkupton asgjë më shumë sesa “t’i përgjigjesh” vazhdimisht ose, më shumë, të jesh në një formë “marrëdhënieje” të gjallë me domethënies. Kuptimi i jetës nuk është një pikë në fund të jetës, por fillimi i një përvoje më të thellë të jetës. Qënia përjetësisht në kontakt me këtë mister në bën fund autentikisht njerëzorë.

Jeni mistik?
Jam një realist i vjetër antiutopist.

Është në emër të këtij realizmi që jeni kaq i rreptë me vetveten dhe me të ngjashmit e tu?
Ato që më frymëzojnë janë përvojat e botës, jo qënia ime e brendshme. Shpirti ka nevojë për botën, pa të rrotullohet në boshlllëk. Njeriu është kafsha e vetme që reflekton për vetveten, për enigmën e ekzistencës së tij, për misterin e aftësisë së tij për të reflektuar për vetveten dhe, si i tillë, është krijesa e vetme në gjendje që të dalë nga vetvetja dhe ta drejtojë gishtin tek vetja.

Nuk më duket e mundur të refuzohet siguria se, në një farë mënyre, gjitthçka është, se Qenia ka një rregull. Realizmi i një bindjeje të tillëështë gjithçka saq e përgjithshme dhe e mjegullt sa që duhet të jetë absolutisht e imunizuar nga çdo kritikë. Tragjedia e botës moderne nuk qëndron në faktin se njeriu e njeh gjithnjë e më pak domethënien e jetës së tij, por se është gjithnjë e më pak i interesuar.

Ju duhet të na shpjegoni disa prej pohimeve tuaja, pasi nuk i kuptojmë. Ju keni thënë: “Jam një realist antiutopist”. Kurse ne na dukeni një idealist i vjetër, bile njëëndërrimtar.
Çfarë kanë të përbashkët bota e njeriut mesjetar dhe ajo e një fëmije? Besoj një gjë themelore: të dy janë të rrënjosur më fort nga pjesa më e madhe e njerëzve modernë në atë që filozofët e quajnë “botë natyrale” apo“botë e jetës”.

Ata nuk janë ende të huaj nga bota e përvojës së tyre reale dhe personale. Botës përpara së cilës duhet vetëm t’i përulemi me përvujtni pasi ka natyrën e misterit. Kjo botë natyrale është bota që perceptohet menjëherë dhe garantohet personalisht nga “un”-i ynë; është bota jo ende indiferente e përvojës tonë. Është bota e përgjegjësisë tonëpersonale.

Ju këmbëngulni tek përgjegjësia personale dhe përmendni gjithmonë kopshtarin, por çfarë mund të bëjë vendimi i një individi të veçantë kundër pushtetit impersonal që i përcakton jetën si në Lindje, ashtu edhe në Perëndim?
Askush nuk e di se kur një top i çfarëdoshëm dëbore mund të shkaktojë ortek. Nuk duhet të pprezumojmë kurrë se i kemi kuptuar të gjitha ligjet e historisë dhe se dimë të parashikojmë të ardhmen. Në Perëndim apo në Lindje – e përsëris – kemi përballë një detyrë të vetme themelore, detyrën që që të nxjerrim kriteret tona nga bota natyrale pa e vrarë mendjen për buzëqeshjet përçmuese të cilave do t’u nënshtrohemi, të lihemi të drejtohemi nga vetë arsyeja jonë dhe të përdorim në çdo rrethanë të vërtetën si përvojën tonë thelbësore.

Arsye, natyrë dhe politikë: ku e gjeni sintezën e tyre?
Kategori, si për shembull, drejtësia, nderi, tradhëtia, miqësia, pabesia, kurajoja apo dhembshuria, kanë një përmbajtje konkrete në këtë botë. Kjo botë funksionon dhe është e mundur vetëm pse ekziston diçka përtej horizontit të saj, diçka përtej dhe që e tejkalon, diçka që, pavarësisht se i shpëton kuptimit dhe manipulimit tonë, është pikërisht për këtë që i ofron themel të qëndrueshëmnjë bote të tillë. Bota natyrale fsheh në vetvete një premisë absolute që e mbështet dhe e përkufizon, e rianimon dhe e mban.

Ama mohimi i absolutes është postulati i modernizmit.
Racionalizmi dhe skenca moderne e refuzojnë sistematikisht këtë botë, e asgjësojnë, e degradojnë dhe e shpifin, një kohësisht edhe e kolonizojnë. Është një epokë që mohon rënndësinë e përvojës personale përfshi atë të misterit dhe të absolutes. Shkenca moderne vret Zotin dhe ulet në fronin e tij vakant për të qenë tashmë padronia e vetme e rendit të të qënit.

Domethënë për ju përplasja nuk është midis Perëndimit dhe Lindjes, midis socializmit dhe kapitalizmit, por, kudo, konflikti “midis një force impersonale, anonime, tëpapërgjegjshme dhe interesave elementare dhe origjinale të njeriut si person konkret”. Mund të thuhet se alternativa e vërtetë nuk është midis ideologjishë haptazi në kundërvënie midis tyre, por midis papërgjegjshmërisë së pushtetit dhe përgjegjshmërisë së personit?

Midis larmisë së jashtme të një sistemi dhe grisë së shpifur të një tjetri nuk duhet të fshihet boshllëku abisal i një jete që ka humbur domethënie. Patocka pëlqente të thoshte se gjëja më interesante e përgjegjshmërisëështë se e marrim me vete kudo. Kjo do të thotë se duhet ta marrim këtu, tani, në këtë hapësirë dhe në këtë kohë ku Zoti ynë na ka vendosur dhe mund t’i shmangemi duke u transferuar tjetërkund. E vërteta duhet të kërkohet sidomos tek vetvetja dhe në kontekstin ku na ka hedhur fati. Nëqoftëse nuk bëhet një përpjekje e ngjashme këtu, vështirë se do ta gjendet diku tjetër.

Kështu, njeriu nuk mund të qëndrojë as indiferent përballë asaj që ndodh, as t’i dorëzohet statukuosë?
E konsideroj indiferencën dhe dorëzimin si format më serioze të rrëshqitjes drejt asgjësë.

Ju ngrini çështjen e dinjitetit tëpersonit, por edhe funksionarët e regjimit janë të ppërgjegjshëm, i përgjigjen partisë dhe ideologjisë së saj.
Përgjegjëshmëria jonë, domethënë ajo që na bën humanë, është e pamendueshme pa presupozimin e ndonjë aspekti të qëndrueshëm me të cilin të krijosh marrëdhënie dhe që e përcakton. Ndaj kujt jemi të përgjegjshëm? Nuk e di “ndaj kujt”, por sigurisht, nëanalizë të fundit, ndaj asnjërës prej gjërave kalimtare të kësaj bote dhe, për pasojë, jam i bindur se burimi i parë i çdo përgjegjshmërie ose më mirë arsyeja finale e saj është premisa e horizontit absolut.

Horizont absolut?
Të dëshirosh në mënyrë të zjarrtë domethënien dhe ta kërkosh atëështë në thelb të dëshirosh në mënyrë të zjarrtë sigurinë, diçka të qëndrueshme, jetëgjatë, të vlefshme. Nëqoftëse nuk duam të tërhiqemi plotësisht në të, të zhytetmi në përkohshmër dhe, për pasojë, të heqim dorë nga vetvetja, duhet të ruajmë ndjesinë se “gjithçka e ka një qëllim”. Premisa e një horizonti absolut, natyrisht, nuk “shpjegon” asgjë. Megjithatë, është përvoja e fshehur në brendësi të të gjitha përvojave të tjera.

Kimist, xhenier në ushtri, komediograf, disident, i burgosur, President Republikë. Zakonisht politikanët e planifikojnë karrierën e tyre. Ju si e keni bërë? Si jeni përgatitur?
Jeta është e bukur edhe pse shumë në shumë aspekte është e paparashikueshme, askush prej nesh nuk mund të jetë krejtësisht i përgatitur për gjithçka ndodh. Kur jam gjendur papritmas në politikë nuk mëështë dashur të shpik ideale apo qëllime politike: mjaftonte të zbatohej ajo që kisha menduar gjatë gjithë jetës. Natyrisht, një gjë krejtësisht ndryshe është si të kapesh pas idealeve tua apo si t’i konkretizosh ato në një situatë të caktuar reale.

Po ju a donit të bënit politikë?
Rrëfej se herëpashere kam deri dëshirën që të ulërij me të madhe: nuk dua të kem rolin e atij që zgjohet, unë nuk jam shpëtimtari juaj! Por përmbahem gjithmonë në momentin e fundit, vendos që të mos i ulërij këto gjëra, kafshoj gjuhën dhe kujtohem se një herë më pat thënë Patocka: “Prova e vërtetë e njeriut nuk qëndron në mënyrën sesi e luan rolin për të cilin është ideuar, por në atë sesi e luan rolin që i është caktuar nga fati”.

Në ditët tona politika nuk gëzon famë të mirë…
Në situata demokratike është e natyrshme se kush dëshiron të ketë sukses politik, duhet të luftojë ta sigurojë atë, të luftojë për pushtetin. Të qenit politikan nuk është turp dhe nuk ka asgjë imorale të kërkosh të arrish një pozicion politik apo të aspirosh për një post.

E rëndësishme është që objektivi të mos jetë qëllim në vetvete, që politika të mos jetë vetëm teknologji e pastër pushteti, por një shërbim i vërtetë për qytetarët, një shërbim sa më i çinteresuar që të jetë e mundur, i mbështetur mbi terma idealë, që të respektojë një rend moral sipër nesh. Natyrisht, një gjëështë bësh lirisht filozofi, një tjetër është të arrish rezultate konkrete politike, e pranoj. Ama kjo nuk do të thote se politika duhet të heqë dorë nga të gjitha idealet, të braktisë “zemrën” dhe të transformohet në vetëlëvizje teknokratike.

Mund të shpjegoheni.
Politika nuk mund të jetë vetëm arti i së mundshmes, ose i spekulimit, i kalkulimit, i intrigës, i marrëveshjeve të fshehëta dhe i mashtrimeve utilitariste, por në fakt duhet të jetë arti i së pamundshmes, domethënë arti i bërjes më të mirëtë vetvetes dhe të botës.

Ju jeni ëndërrimtar…
Unë jam kundër sjelljeve të standardizuara. Kam ndjesinë e dhimbshme se bëhet fjalë për ideologjizimin e mediokritetit, të banalitetit. Jam armik i çfarëdolloj obsesioni. Kështu që jam edhe një kundërshtar i fondamentalizmit ekonomik dhe i çdo dogmatizmi, prandaj shtypi i “helmët” më quan “të majtë”. Por ligji i përfitimit në vetvete nuk garanton asgjë të arsyeshme. Dogmatizmi i tregut është pjesë e asaj ideologjie të konformizmit për të cilën po flisnim. Unë mendoj se rendi moral është superior ndaj rendit legjislativ, politik e ekonomik dhe se këto të fundit duhet të fillojnë nga i pari, pa kërkuar stratagjema për të shmangur imperativët. Besoj edhe se rendi moral i ka rrënjët e tij metafizike tek e pafundmja dhe e përjetshmja.
(Një intervistë e vjetër e Vaclav Havel e botuar nga Il Foglio)

Përgatiti
ARMIN TIRANA

U bane disa dit qe e gjith bota shqiptare dhe ma gjane po merren me  termetin e 26 Nentorit 2019. Bilanci mjaft i rande:49 te vdekun e qindar te palgosun. Percollem situate mjaft te randa psikologjike sa lotet shpesh i shoqeruen ato. Ajo qe ra ne sy me aq sa ne mund te ndjekim prej se largu nepermes mediave ishte solidariteti i jashtezakoneshem i vendeve Europiane e Ballkanike per te ndihmu ekipet tona te shpetimit dhe solidariteti per ndihma i botes shqiptare e ma pertej.

    Fjlala e pare qe mund te themi ne kete rast asht:Ngushellime familjareve per jetet e humbuna dhe ngushellime te afermeve per familjet e shuara plotesisht. Sherim te shpejte te plagosuneve qe ndodhen ne spitale dhe administrim sa ma te mire te kesaj situate qe asht pothuajse e barabarte me ate te nje lufte.

   Ne rastin qe po diskutojme kemi ndeshjen e dy faktoreve kryesore:
Termeti si fenomen i natyres dhe ne me pergaditjet tona ndaj tij.
Persa i perket termetit ,nuk asht as e re as e paditun se vendi jone ban pjese ne nje rajon me aktivitet te larte sizmik. Si rezultat i kesaj
ne na bjen detyra derisa jetojme ne kete vend te pergaditemi per ma te veshtiren situate. Pergaditje do te thote discipline e larte ne projektim e zbatim dhe per kete jam ma se i sigurte se personeli inxhiniero-teknik atje nuk mungon. Shkolla jone e ka garantu nje gja te tille me kohe.

     Kujtoj qe pas termetit te vitit 1979 jane ndryshuar te gjitha normativat e projektimit per kohen duke shtu  sasine  e hekurit te perdorun dhe perdorimin ne mase te kolonave betonarme me cimento te cilesise se mire.Gjithashtu  dhe disiplina ne zbatimine projekteve nuk ka mungu. Ai termet ka pase mjaft demtime por ama ishte ma i rande
se ky i ketij viti.

     Ajo qe me shqeteson mu asht fakti: A ishte vertete ky termet aq i rande sa te merrte kaq shume jete njerezish dhe te shkatonte keto demtime?-Pergjigjaa ime asht jo. E faktoj kete me kronikat televizive: Nje pallat apo hotel i rrafshuar e te tjere ne te kater anet ne kame per bukuri. Kjo nuk don shume studim.Duket sheshit. E me qe duket dhe une e shof prej ketu,athere asht momenti te ndalemi e te ndryshojme dicka. Sa ma pare. Po nui e bame ,termete tjera edhe ma te randa mund te kemi me dame ma te medhaja.
  

   Ndertime pa kriter,me amtorizem e me shtymje te sforcume prej boseve te lekut duhet te disiplinohen njehere e mire. Kuptohet se me ardhjen e demokracise , athere kure shteti nuk dukej pothuajse askund vershuen ndertimet ne te kater anet. Me leje e pa leje(kjo pa leje asht kulmi)Njerezit kishin halle ne rritjen e siperfaqes se banimit dhe shtuan nga te gjitha anet shpesh duke ju ra ndesh edhe strukturave te pallateve ekzistuese e tuj vu ne rrezik jeten e gjith banoreve te pallatit.
   
    Une po sjelle nje foto ketu vetem per ilustrim. Duke i kerku falje autorit te saje. Sinqerisht nuk e di se ku ndodhet,Ndoshta edhe jo ne Shqiperi, por pak randesi ka. Ideja asht me tregu se deri ku shkon amatorizmi ne ndertim.
Per ata qe e njofin kete fushe mund te gjykojne fare lehte se andej pari nuk ka kalu asnje inxhinier ndertimi. Ne nje rest shembje te kesaj ndertese e kujt asht pergjegjesia? Sigurisht pergjegjesia shkon tek organet e pushtetit e te komunes apo bashkise qe e ka ne administrim. Dihet se kjo disipline per kete tridhjetevjeteshin e fundit ka lane per te deshiru por a mund te shkohet ma keshtu o vllezen? Jo bre.Jo ma. Kjo per ndertesa private por kure mendon se ne te tilla kushte jane leju hotele asht per te vu kujen!

     Do te dojshe me ban je analogji tjeter. Disa vite ma pare u nderuen disa shtepi ne keneten e Torovices. Besoj pa leje e pa logjike. Shkodra me Hidrocentralet qe ka asht e destinume me perballu situate jo te kandeshme nga permbytjet qe vijne si pasoje e hapjes se portave(nje gja qe duhet te ndodhe pa tjeter)
U permbyten ato shpi dhe televizionet o burra me sha qeverine!
Nuk sherbente aspak logjike e ndertimit jashte logjikes por o burra lufte per capital politik. Me qe jemi ketu edhe kesaj here nuk mungoji: Po jo o njerez. Printni te nxirren te mbetunit nen germadha e te varrosen mandej merruni me politike.KJo logjike e ky respect asht i rrenjosun ne rracen tone me te cilen me te drejte mburremi si shqiptare.

      Nxjerrja e te mbeturve nen rrenoja asht nje process i veshtire e qe kerkon venjen ne kry te ketyne ekipeve inxhinere konstruktore qe te kene njohje te mjaftueshme dhe mjetet e nevojshme .Se paku deri ne 10 mjete te renda duhet te jene reserve e ne gatishmeri ne cdo kohe. Mungesa e qeneve kerkues ishte nj minus tjeter per ekipet tona qe jam ma se i bindun se ata dhane maksimumin e mundeshem por po te mos ishte ndihma e nderkombetareve do te kishim ma shume jete te humbuna e vonese shume me te madhe ne demolimin e objekteve.

     Shpreh mendimin se qeveria apo pushteti local duhet te inspektoje me perparesi te gjithe objektet e ndertimeve te viteve te fundit dhe te anulloje lejen e banimit per ato qe nuk e meritojne. Vetem me kete disipline do te mund te shpetojme jetet njerezore qe jane pjese e Atdheut!

   Zef Nacaj

Beqir SINA – New York 
Kremtohet Dita e Flamurit dhe Pavarësisë duke filluar me Meshë kushtuar dëshmorëve të kombit, ngritjen e Flamurit në kambanoren e Kishës Zoja e Shkodrës dhe një koktej modest. Dom Pjeter Popaj këndon me fëmijët himnin tonë kombëtar dhe mban meshë për Flamurin kuq e zi
HARTSDALE NY : Krenaria shqiptare mund të shihet duke fluturuar lartë mbi Kambanoren e Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës”, për nder të Ditës së Flamurit kuq e zi – Pavarësisë së Shqipërisë, të Ejten, më 28 nëntor.
Shqipërët e diasporës, të enjten shënuan 107-vjetorin e shpalljes së pavarësisë, krejt ndryshe nga herët e tjera, nga që kjo ditë, ky 28 Nëntor,  i gjeti shqiptarët në ankth, në panik dhe pa qetësi.
28 Nëntori – Dita e Flamurit, Solidaritetit dhe Falimenderimeve – Thanksgiving – 28 Nëntori, një ditë krenarie, një ditë solidariteti me viktimat e tërmetit në Shqipëri, përkrah flamujve amerikan, në shenjë falenderimi ndaj SHBA-së për kontributin e saj për Kosovën e çështjen shqiptare në Ditën e Faleminderimeve – Thanksgiving Day!
Si çdo vjet edhe sivjet në festimin e saj tradicional – Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës”, solemnisht e ngriti Flamurin Kombëtar, flamurin kuq e zi me shqiponjën me dy krena mbi kambanoren e Kishës, duke mbajt një meshë për Pavarësinë e Shqipërisë, dhe lutje për viktimat e tërmetit të së martës së zezë në Shqipëri, si dhe shtroi me këtë rast një pritje modeste për pjesëmarrësit.
Në llogarinë e saj në Facebook, Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës”, shpërndau edhe një video , ku tregohet për ceremoninë e mbajtur sot në mesdrekë me rastin e ngritjes së flamurit mbi Kambanoren e Kishës, Meshën dhe fjalimet e mbajtura me këtë rast.
“Më shumë se tre dekada flamuri i Kastriotit, Flamuri i kuq me shqiponjën e zezë, po valvitet mbi Kambanoren e Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës”, për të nderuar Ditën e Pavarësisë së Shqipërisë,, më 28 nëntor” tha Famullitari i kësaj kishe Dom Pjetër Popaj.
Ai ka shtuar se :”Kjo i jep bashkësisë shqiptare një ndjenjë njohjëje dhe krenarie, për të parë këtë flamur këtu në kambanoren e kishës sonë”, tha Popaj.
Ngritjen e flamurit tonë kombëtar në Kishën Katolike Shqiptare “Zonjë e Shkodrës” në Hartsdale, e kanë bërë një grup djem e vajza të veshur me kostumet folklorike, së bashku me dhjetra besimtar.
Dom Pjeter Popaj – këndoi me fëmijët himnin tonë kombëtar dhe atë Amerikan :”The Star-Spangled Banner”, si dhe çojë Meshën për Flamurin kuq e zi
“Sot është një ditë sa e gëzimit aq dhe e një hidhërimi, teksa kujtojmë viktimat e tërmetit në Shqipëri. Dje, atje ka qenë ditë zie, ndërsa sot është ditë gëzimi. Por për ne gjithmonë kjo datë është se nuk e harrojmë kurrë ditën e pavarësisë së Shqipërisë. Së pari duhet me u lut për të gjithë ata të parët tanë, që ranë dëshmor, dhanë jetën e tyre, gjakun e derdhur,  për të na dhuruar këtë liri e pavarësi për shtetin tonë shqiptar. Po ashtu edhe për këtë ditë që është një Faleminderim për gjithë Amerikën. Pra janë tre përkujtime të jashtëzakonëshme në një datë më 28 Nëntor.” tha në fillim të fjalës së tij Dom Pjetër Popaj.
Ai më pas shtojë se këto janë tre ngjarje që tregojnë atë se ne sikurse shqiptar gjithmon kemi kaluar një her nëpër luftëra, dhe ka mbarimi kemi gëzuar një farë gëzimi, një farë lirie, dhe kemi gjetur një farë drite . Ashtu si thotë edhe edhe shkrimtari T.S.Eliot : “Sillu rreth e përqark botës, dhe ktheu përsëri në qendër të saj – ke për të parë atë nga e ke filluar”, pra kjo është më se e vërtetë, se populli ynë është sjell nëpër vuajtje dhe nëpër mundime të pa fundme në shekuj.
“Pra ne jemi këthyer si popull për të parë atë gëzim dhe liri aty ku nisi ajo.Dhe, ne atë e përjetojmë përcdo vjet si një gjë që na lidh edhe më shumë ne si shqiptar.Kjo për ne është me të vërtet një ditë gëzimi dhe faleminderimi. Zoti e bekoft popullin Shqiptar dhe Amerikën – Gëzuar ditën e flamurit – Pavarësinë e Shqipërisë”, tha familitari Dom Pjetër Popaj.

Më pas foli ish gazetari i “Zëri i Amerikës” Gjek Gjonlekaj i cili theksojë se ishin mbledhur në këtë ditë të gëzueshme, siç është 28 Nëntori, e cila është dita e pavarësisë së gjithë popullit shqiptar, mbasi 28 Nëntori, është dita më e bukur dhe e bekuar për kombin tonë,” 
” Por që këtë vit përngjetet me Ditën e Faleminderimeve, dhe me një nga ditët më tragjike të popullit shqiptar, atë të termetit që dridhi Shqipërinë të martën, ngase numëri i atyre që kan humbur jetën, i ka kaluar të 40 – shkaktuar nga Nëna Natyrë”.
Ai tha se ajo që është shqetësuese, me këtë rast, është se po jepen shenja se do të ketë dridhje përsëri. 
“Ka pasur tërmete , në Shqipëri, tash tre muaj, por jo me këtë përmasa. Ngaqë këto dridhje sizmike, kan marrë dridhje në të gjitha tokat shqiptare, këto kohë. Tronditje të tërmetit, ka pasur edhe në Ulqin, me dëme të mëdha.Derisa lëkundje jan ndjer edhe në Kosovë, dhe trevat e tjera shqiptare në Maqedoni. Çka tregon se është një paralajmërim mjaft serioz, që kjo zonë mund të tronditet përsëri “- 
Gjonleka, u shpreh se “këto ditë kishte dëgjuar shumë lutje , ligjerata dhe thirrje për ndihma, fjalime dhe premtime, por sot Mesha, predikimi dhe lutja e meshtarit Dom Pjeter Popaj, në këtë Meshë,  simbas tij, ka qenë në një nivel të lart, fetar dhe shoqëror e social, çka do të ishte mirë që të përcillej deri në atdhe, dhe kudo ku ka shqiptar, nëpërmjet mjeteve të shtypit – televizionet, radio dhe gazeta, rrjetet sociale në internet” tha ai.
“Si konkludim, për sa i përket këtyre “dridhjeve” tha më pas Gjonleka, ne shqiptarët ndoshta më shumë se cdo popull tjetër, fatkeqësisht kemi pasur më së shumti “dridhje” : dridhje të njëpasnjëshme, patëm si në kohën e komunizmit  – dridhje diktaturash, dridhje pushtimesh, e tash dridhje të natyrës, dridhje të tokës, e tjer. Dridhje, këto që për ne popullin shqiptar, duket se nuk do të ndalojnë aq shpejt”.
Duke four për luftën dhe përpjekjet shekullore të shqiptarëve për liri e pavarësi në këtë 107 Vjetor të Pavarësisë së Shqipërisë, Gjonleka, u dal në luftën dhe përpjekjet e mëdha ndër vite të shqiptarëve për liri e pavarësi.
” Lëvizjet e para simbas historisë, u shreh ai kanë nisur me Kryengritjen anti-otomane, në Malësinë e MbiShkodrës – Pra, Kryengritja shqiptare e vitit 1911 ose Kryengritja e Malësorëve e vitit 1911, ishte ajo një nga shumë kryengritjet shqiptare në Perandorinë Osmane, dhe zgjati nga 24 mars 1911 deri më 4 gusht 1911 në rajonin e Malësisë. Ajo ishte e para serioze e asaj kohe, duke filluar nga Hoti e Gruda, Trieshi, Koja dhe vise e tejra, Kastrati e Kelmendi, e deri në Lezhë, duke vazhduar në viset shqiptare, deri në 28 Nëntor 1912.”
Gjonleka, gjatë kësaj fjale iu refrua edhe dy historianve – Gjergj Nikprela, dhe Levi Shalon, të cilët tha ai kan thënë se nga këto luftëra janë vrarë më shumë se 400 vet për një periudhë tremujore. Pra, çka tregon se janë bërë përpjekje dhe sakrifica të mëdha deri sa erdhëm në këtë ditë që po e gëzojm të gjithë shqiptarët sot.
“Të gjitha këto na bëjnë ne si popull të mendojmë se megjithë këto vështërsi, populli shqiptar, kurr nuk ka qenë më mirë se tash. Sepse, egziston pak apo shumë edhe liria, megjithë, do “ngatërresa” politike, të cilat i shohim edhe në vendlindjen tonë. Të cilat për mendimin tim, tha Gjonleka “kurr nuk kan me u ndal, Ngase, këto ngatërresat politike, janë si me thënë të zakonëshme për popullin shqiptar.”
Ai gjatë fjalës së tij,foli mjaft optimist për bashkimin tonë kombëtar, duke e lidhur atë sidomos me angazhimin dhe përpjekjet për të ndihmuar Shqipërinë, këto ditë, nga të gjithë shqiptarët, prej nga Kosova, shqiptarët e Malit të zi, Luginës së Preshevës, Maqedonisë e disaporës: “Shembuj, si ato të Kosovës, shqiptarëve në trojet e tyre stërgjyshore, apo edhe individve si Dua Lipës, Rita Orës, dhe të tjerë me miliona dollar ndihma, tregon se bashkimi ynë kombëtar, ka për të ndodhur shumë shpejt – Gëzuar Dita e Flamurit – Pavarësia e Shqipërisë,” përfundojë Gjonleka.
Më pas këtë celebrim mbajtur në Kishën Katolike Zoja e Shkodrës, Qendrën Kulturore “Nëna Tereze”, e përshëndetën me vargje edhe fëmijët vallëtar, me një këngë arbëreshe, “Moj e bukura more”, dhe kryetari i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptar Amerikan Mëhill Velaj.
Ndërsa, “Mjeshtra e Medhe”, koreografja e Grupit të valleve “Rozafati” Agjelina Nika, mes shumë emocioneve, kujtojë dhe u lut për humbjen e mikut të familjes së saj Bajram Hajdarmataj : “Mbeti i vdekur nën rrënojat e tërmetit të së martës së zezë, miku i madh i famijes time, Komisar Bajram Hajdarmataj” tha Nika.
Me një poezi, kushtuar Ditës së Flamurit – Pavarësisë së Shqipërisë, poeti popullor, dhe recituesi Nosh Camaj, ka mbyllur këtë shënim të 28 Nëntorit në Kisihën Katolike “Zoja e Shkodrës”, ku edhe u ngrit flamuri dhe u çua Meshë nga Meshtari Dom Pjetër Popaj – me rastin e 107 Vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë.

Në mesin e shumë filmave mbi mafian, spikat Kazino i regjizorit Martin Skorcese, dhe veçanërisht për shkak të skenave të dhunës. Robert De Niro, luan rolin e një gangsteri hebre që drejton kazinotë e Las Vegasit për llogari të mafias së Çikagos, së bashku me Xho Peshin që luan rolin e Niki Santoros, vrasësin e dhunshëm të grupit kriminal që e mbron atë.

Në jetën reale, roli i Peshit u frymëzua nga jeta e mafiozit Toni Spilotro. Dhe jeta e këtij të fundit, ishte edhe më e trazuar sesa versioni filmik.

Në fakt, sjellet e dhunshme e bënë Entoni Spilotron, një ndër gangsterët më të frikshëm të viteve 1960-1970. Toni Spilotro u shqua për suksesin e tij, në mbrojtjen nga gjobat të kazinove të Las Vegasit. Por ai e nisi karrierën kriminale si shumë mafiozë të tjerë:si një gangster i nivelit të ulët në Çikago.

Ai lindi aty në vitin 1938. Spilotro u rrit si i katërti i gjashtë djemve të një familjeje italiane. Babai i tij, zotëronte një restorant të njohur italian, që frekuentohej nga mafiozë të njohur si Sem Xhankana. Katër nga pesë djemtë e familjes Spilotro, u mpleksën me disa elementë të krimit. Vetëm një nga vëllezërit ndoqi univeritetin, dhe u bë një mjek i respektuar.

Toni Spilotro sillej vazhdimisht në mënyrë të dhunshme në shkollën e mesme, para se ta braktiste atë. Ai nisi të kryente krime të vogla si grabitje nëpër dyqane, dhe e çantave të kalimtarëve. Ai mori nga shokët nofkën “Milingona”, për shkak të shtatit të tij të vogël. Dhe në fakt, ai ishte vetëm 1.57 metra i gjatë.

Në moshën 16-vjeçare, u arrestua për herë të parë. Deri në moshën 22-vjeçare, do të arrestohej dhjetëra herë të tjera. Ai tërhoqi vëmendjen e mafiozit Sem Di Stefanos. Ky e mori në grupin e tij, dhe e ngarkoi me detyrën e vrasjeve. Kështu Spilotro pati mundësinë të ishte një anëtar më të drejta të plota i mafias.

Ai pati mundësinë ta tregonte veten në rastin e të ashtuquajturve “Boys M&M”. Bëhej fjalë për 2 gangsterë të vegjël, Billi Mekarthi dhe Xhimi Miralja, që vranë disa biznesmenë në qytet, pas një debati në gjendje të dehur. Vrasja e biznesmenëve dhe problemet me ligjin në një lagje mafiozësh, nuk tolerohej aspak nga mafia.

Skena e torturës së tyre tek filmi Kazino, është po aq e dhunshme sa edhe historia e vërtetë e vitit 1962. Spilotro dhe miqtë e tij e rrahën keqazi Mekarthin derisa sa ky vdiq. Policia zbuloi trupat e masakruar të Miraljas dhe Mekarthit brenda një makine në anën Jugore të Çikagos.

Mafia e Çikagos, kontrollonte kazinotë e Las Vegasit përmes hebreut Frenk Rozental “Mëngjerashit” (në film i luajtur nga De Niro), ndërsa Spilotro ishte krahu i dhunshëm, atëherë kur e kërkonte puna.

Në filmin Kazino, temperamenti i keq i Santoros, bënte që t’i ndalohej hyrja në shumicën e kazinove në Las Vegas. Të njëtin problem pati edhe Spilotro. Ai madje u bë xheloz për famën dhe pasurinë e “Mëngjerashit”. Prandaj vendosi të shkëputej dhe të punonte më vete.

Së bashku me një grup hajdutësh të quajtur “Gang-in-the-Wall”. Nisën grabitjen e banesave për bizhuteri të çmuara. Spilotro hapi dyqanin e tij “The Gold Rush”, së bashku me të vëllain Majkëll për të shitur sendet e tij të vjedhura. Në vitin 1974, gazeta “Los Angeles Times”, raportonte se në Las Vegas po ndodhnin krime më shumë se kurrë më parë.  Në këtë kohë, gangsteri i shkujdesur, ishte akuzuar disa herë për vrasje.

Por mes Rozental dhe Spilotros, armiqësia kishte shkuar shumë larg. Rozental ishte martuar me Geri Mekgi, një ish-kamariere e klubit të famshëm “Tropicana” në Vegas. Pasi fitoi zemrën e tij, Mekgi i vodhi atij miliona dollarë. Në filmin Kazino, rolin e saj e luan me shumë vërtetësi aktorja Sheron Stoun, si Xhinxher Mekena.

Ashtu si në film, Mekgi pati një lidhje të fshehtë e të trazuar me Spilotron. Në një moment në vitin 1982, Spilotro dyshohet se u përpoq të hidhte në erë makinën e Rozental, pas vetëvrasjes së Mekgi. Atentati dështoi, por pasojat e lidhjes së tij me gruan e Rozental, e shqetësuan shumë mafian në Las Vegas.

Ajo ngjarje do të shënonte edhe fundin e Spilotros. Kështu, mafia vendosi të eleminojë Toni Spilotron dhe vëllain e tij, Majkëll. Ata u rrahën për vdekje në vitin 1986. Trupat e tyre u gjetën në një fushë misri në Indiana. Në vitin 2007, 3 mafiozë u dënuan me burgim të përjetshëm për vrasjen e vëllezërve Spilotro.

Në këtë rast, filmi Kazino përshkruan jetën e vërtetë të mafiozit italo-amerikan, përveç faktit, që ndryshe nga Santoro, Spilotro nuk u varros i gjallë, megjithëse iu nënshtrua një fundi po aq torturues, sa edhe të tjerët patën nga duart e tij./Përshtatur nga CNA.al

N J O F T I M

Njoftohet te gjithe dashamiresit e historise, gjuhes, letersise dhe te ceshtjes kombetare si dhe mediat e gazetaret e komunitetit se me rastin e festes se pavaresise se Shqiperise do te jete ne mesin e komunitetit shqiptar te Detroitit Prof. Dr. Elena Kocaqi. Me kete rast special referuesit e takimit promovues se vepres historike me nje rendesi te jashtezakonshme per etnogjenezen e kombit shqiptar njoftojne se takimi me historianen Elena Kocaqi do te organizohet diten e ejte me 28 nendor 2019 ne ambjentet e pershtashme te Palazza Grande ne 25 mile ne rrugen Vandyke ne ora 6-te te mbremjesMe kete rast do te provohet libri i saj i fundit “Lufta e Trojes”Prof. Dok. Eleni Kocaqi qe vjen per here te pare ne mesin tone ka perfunduar studimet ne Universitetin e Tiranes ne tri dege: Histori me medalje te arte, Juridik dhe eshte avokate prane Dhomes se Avokatise ne Tirane dhe Shkenca politike. Ka mbrojtur dokteraturen mbi historine e marredhenjeve nderkombetare. Ajo gjithashtu eshte pedagoge me kohe te plote, mbi dhjete vjet prane fakulutetit te shkencave politike dhe juridike ne Universitetin e Durresit.Hyrja eshte e lire dhe jeni shume te mirepritur!Per me shume info kontaktoni ne cel: 586 615 61 08 dhe 586 531 63 91Gezuar feten e Pavaresise dhe bekime ne familjen e cdo shqiptari!

Organizata Shqiptaret e Bashkuar organizojne nje aktivitet kushtuar Dites se Flamurit.Per me shume lexoni fletpalosjen e cila i eshte shperndare mediave te komunitetit

…po more burre emri yt do te shkruhet ne gur…

ZEF PERGEGA

       Lajmin pikellues se nderroi jete me 18 nendor 2018 Prof. Mark Paloka Gjokaj e dha Albdreams.net, saktesisht me dore te dridhur e zemer te thyer Rush Dragu. Kur e pashe foton, te cilen me sa e di une e kam shkrepur ne nje aktivitet, ku Marku mori pjese, mendova se ai ka derguar ndonje shkrim per botim, por jo ishte “shkrimi’ i fundit i jetes se tij tokesore, se fjala do ta marre mbi supe shpirtin e tij deri sa te jete e sigurte ne shenjterim dhe nderim. E kam njohur Markun. Njeriun e kurajos qytetare, i drejte dhe i drejtperdrejte, luftetar kundra hipokrizise qe si kurpen e ka lidh nyje hardhine dhe mushti eshte thartuar ende pa u vjel pjergulla.

  Shkruan dhe ngushelluan shume vete nga diaspora Malesia dhe Kosova Ngushellime te thella per humbjen e historianit Mark Pakoka Gjokaj. Gjithe ata qe e njohen dhe bashkepunuan pane ne karakterin e tij njeriun e drejte dhe te sinqerte, njeriun e dashur qe e donte njeriun dhe vepren e tij te mire. Jetoi e punoi per familjen komunitetin, duke dhene kontributin e tij ne fushen e historise dhe te letersise. E donte kombin dhe vendlindjen. Brengosej kur ne diaspore demtohej unitetit. Ai dha nje shebull se si duhet te jete jeta ne komunitet duke deshmuar me shembullin e vet dhe duke luftuar veset e dobeta, cmiren dhe percarjen, cilesi keto te nje shqiptari te mire. Ndjejme nje dhimbje per kete humbje. Paste dheun e lehte dhe kujtimin e paharruar te familjes dhe Malesise te cilen e deshi deri ne fjalen e fundit. Humbem nje mik shume te mire.

E kujtoj diten kur me ftoi ne shtepi se kishte dicka per te diskutuar. Dolem ne kopeshtin e tij dhe pime kafe dhe nje gote raki. Perpara me vuri nje dosje me letra. Mu duken shume dhe te crregullta. Me pa se picrrova syte, por ai ngadale me tha: “Du ate bej nje liber per Kojen time. Jane thene shume, por une dua te them ate qe kam ne shpirt. Lexoi dhe me jep ndonje mendim per renditje se dua ta botoj ne Kosove. Pa mendo pak edhe per titullin pasi ti lexosh, por mos mi vono!” Keshtu me nje fryme si per frymen e nje miku bera ate qe munda. Per titull i propozova “Koja emer ne gur” te cilin e pelqeu shume dhe pas disa muajsh i kishin thene edhe ne Kosove se titulli eshte i mire. Marku ishte i cilter. Redaktoret kishin folur shume mire per krijuesit e Detroitit. Per ta ngacmuar i thashe se kush na njeh ne atje kur nuk kemi lidhje. “Njerezit e fjaes jane te lidhur vete e nuk ka nevoje qe ti lidhe njeri me njeri-tjetri!”. Pas nje fare kohe libri pa driten e botimit dhe ne shkuam me kenaqesi ne promovimin e vepres se tij. Mos u shqeteso baca Mark se emrin e ke ne gur. Kojasit do ta skalisin me doren e vet!

            Nje jeteshkrim i shkurter…

       Mark Gjokaj ka lindur në Kojë të Malësisë, më 11 dhjetor 1933. Prindërit e tij, Paloka e Lena, edhe pse jetonin në kushte të vështira ekonomike, kishin dëshirë që t’i shkollonin fëmijët e vet. Kështu, ata e çojnë Markun në shkollë. Katër klasët e shkollës fillore i kreu në Kojë dhe Luhar, në gjuhën serbishte, sepse në Kojë nuk kishte shkollë në gjuhën shqipe. Pasi i kreu katër klasë të shkollës fillore, atë e regjistrojnë në Gjimnazin e Titogradit, Podgorica e sotme. Ne vitin shkollor 1946/47 kalon në Prishtinë, ku vazhdon gjimnazin në gjuhën shqipe. Pas kryerjes se gjimnazit Marku regjistrohet në Shkollën normale të Gjakovës. Në vitin shkollor 1953/54 e kreu normalen dhe u emërua mësues në Shkollën fillore në Hot, konkretisht në Arzë, ku më vonë ishte edhe drejtor i shkollës. Pas shërbimit ushtarak, Marku shërbeu si mësues ne Tuz, e më vonë e transferojnë në katundin  Vuksanlekaj, ku emërohet edhe drejtor shkolle. Më vone Markun e transferojnë si mësues e drejtor në vendlindjen e tij, në Kojë. Këtu ai shërben deri në shtator të vitit 1959, kur përfundimisht e braktis Malësinë dhe shpërngulet në Kosovë. Me dëshirë që të vazhdojë studimet, ai regjistrohet në Universitetin “Qirillo dhe Metodije” në Shkup, në Fakultetin Filozofik-dega e Historisë. Për arsye të mungesës së mjeteve materiale, detyrohet të punojë dhe të studiojë njëkohësisht, kështu që punoi si mësues në Shkollën tetëvjeçare “Ramiz Sadiku” në Pejë, më vonë në Shkollën fillore “ Ivo Llolla Ribar” e në shkolla tjera. Për arsye praktike, Marku çregjistrohet nga Universiteti i Shkupit dhe regjistrohet në Universitetin e Prishtinës, ku diplomon historinë. Pas diplomimit, ai u punësua në Gjimnazin e Pejës, ku dha lëndën e histories, ndërsa në Shkollën e mesme të bujqësisë, ekonominë politike dhe sociologjinë. Në Pejë Marku u martua me kontabilisten, Elizabetë Ivezaj, më vonë Gjokaj. Ata patën katër fëmijë: Robertin, tani profesor i muzikës instrumentale në Oslo të Norvegjisë, Katrinën, mjeke specialiste e anesteziologjisë në Orlando të Floridës, Dianën, nëpunëse në People Stae Bank në Michigan, nderkaq ka studiuar arkitekturën në Universitetin e Prishtinës dhe Vatën, automekanik.  Ne vitin 1974 Marku përfundimisht largohet nga  profesioni  i arsimit, kur nga Peja kalon  në Prishtinë, ku punoi në Këshillin Ekzekutiv të Kosovës, pastaj në Sekretariatin Krahinor të Informatave, si bashkëpunëtor i lartë profesional në informatikë. Këtu ai merret edhe me gazetari dhe përkthime.  Pos tjerash, përktheu edhe nga Vladimir Nazori-Drenin e Bardhe (Bijeli Jelen), si dhe nga Angjelka Martiq-tregimin Pikaloshi (Pirgo). Ai shkruante gati në të gjitha gazetat dhe revistat e atëhershme. Këtu ai punoi deri me suprimimin e autonomisë së Kosovës nga serbo-sllavët, me 1991. Atëherë, duke refuzuar urdhrat për punë nga Beogradi, Markun, së bashku me 15 kolegë të punës, e përjashtojnë nga puna. Pas dy vjetësh, ai vjen me vizë për vizitë te motra, Vitorja në Amerike. Duke u njoftuar se shokët e punës po i burgosnin dhe familjen në Prishtinë po ia keqtrajtonin, posaçërisht djalin e dytë Vatën, Marku vendosi të mos kthehet atje, por të kërkojë azil politik, i cili iu miratua dhe kështu vazhdoi jetën  në SHBA. Më vonë bëri edhe bashkimin familjar, përveç Robertit, qe u vendos në Norvegji. Kohë pas kohe Marku merret edhe me shkrime dhe aktivitete vullnetare. Është anëtar  LISHA qysh nga formimi i saj. Por intelektuali i Kojes Ndue Ivanaj ka me shume per te thene…

                  Ato fjale miqte e Markut i thane…me 15 dhjetor 2013

       Ndue Ivanaj: “…Gjatë leximit të këtij libri, vërehet se autori ka përshkruar pothuajse çdo pëllëmbë të Kojës, heroizmin, jetën e vështirë te kojasve dhe vuajtjet e tyre shekullore për ruajtjen e identitetit kombëtar. Ne aspektin psikologjik të veprës, vërehet dashuria dhe nostalgjia e autorit për vendlindjen e tij të dashur që i ka munguar gjatë jetës, duke marrë parasysh faktin se pjesën më të madhe të jetës e ka kaluar jashtë saj. Mendoj se rendësi te veçantë në këtë libër ka kapitulli mbi krijimtarinë popullore, siç janë këngët popullore dhe vajet…. Me punën e tij dhe botimin e këtij libri autori ka hapur një dritare të diturisë për Kojën dhe shpresoj se ky libër do t’u shërbejë mjeshtrave tjerë të pendës si inspirim dhe nxitje për hulumtime, studime dhe shkrime te tjera për Kojën dhe vise tjera të Malësisë. Mendoj se sa më shumë të kalojë koha, aq më shumë do te rritet vlera e këtij libri dhe do te mbetet pasuri e pa çmuar për gjeneratat pas nesh…!”

              Fran Camaj: “…Koja-emër në gur” është sa intrigues aq edhe  simbolik. Emri Kojë është i skalitur në gur, në atë shkëmb graniti të Kojës, të cilin nuk kanë mundur ta shlyejnë as rrebeshet më të mëdha të kohës, as pushtuesit pesëqind-vjeçar otomanë, as ata sllavë më shumë se tash  një shekull. Është skalitur ky emër aq fort në shkëmbin e këtij cepi të shqiptarizmit, saqë do të jenë të kota edhe të gjitha tentimet  e ardhshme të tyre, të cilave nuk u dihet fundi, që atë ta zhdukin nga faqja e dheut…. Çdo kojas, por edhe çdo malësor dhe çdo shqiptar krenohet me luftën e Kojës kundër osmanëve gjatë shekujve, e në veçanti gjatë Kryengritjes së Malësisë të vitit 1911. Në ditën e ngritjes së flamurit kombëtar në Bratilë, më 6 prill të vitit 1911, shtatë kojas dhanë jetën në Deçiq, në këtë Olimp të Malësisë, duke dëshmuar se Koja, edhe pse administrativisht, së bashku me Trieshin, padrejtësisht ishin të ndara nga pjesa tjetër e Malësisë, askurrë nuk e kanë pranuar këtë dhunim. Autori i ka kushtuar një vend të veçantë kësaj ngjarjeje të rëndësishme historike, për të cilën populli dhe krijuesit letrar kanë thurë këngë të bukura, dy prej të cilave i boton në këtë  libër….!”

        Zef Pergega; “….Menyra e vetme per t’ia zbardhur fytyren historise se kombit tend, eshte ti dhurosh atij nje liber dhe jo kurre butaforizmin politik apo patriotizmin me muskuj te kalbur deri ne kocke. Shume bukur dhe ne menyre dinjitoze sot e deshmoi bashkatdhetari yne Mark P. Gjokaj me nje titull dhe me nje permbajtje shume domethenese “Koja emer ne gur”   Sepse Koja eshte nje deshmi e gjalle e historise se Malesise dhe e popullit shqiptar, sepse shekujt e shkruan emrin e saj ne gur, per te mos humbur kurre. Shume dhurata mund ti besh vendlindjes dhe ato te mos mbahen mend me shume se nje dite, por dhurata qe i ka bere Mark Gjokaj trojeve te veta do ta ruajne dekadat, muret e gojedhanat, kenget dhe kembanat, bekimi dhe bashkimi. Do ta ruaj zjarri i brezave ne vater dhe krojet e burimit te Kojes. Pavaresisht, rrjedhes kaq te nderlikuar te historise, qe ka kaluar neper tehe shpatash, neper gryka zjarri, e neper gjurmet e ikjes, ku shume kush ia ka kthyer shpinen atdheut, Koja ka nevoje te mbaje ndezur emrin e saj, ka nevoje qe kullat e saj te mbesin heroike si dikur ne syte dhe mendjen e brezave. Ajo ka nevoje qe te mos thirret me toke e leshuar, dhe pikerisht per kete Mark Gjokaj del me kete liber!”

         Rush Dragu: “….Markun si dhe shumë mergimtar të tjerë e kam njohtë në amerikë,fillimisht neper korridoret e kishes së “Shen Palit” ku pas meshe rradhe here e pashe pa diçka e shkruar nën    dorë,revistë,liber,poster,qofte dhe thjeshte një flete të bardhe me një laps. Më kalimin e kohes duke rrritë dhe shkallën e njohjes filluam te bisedojme ma shumë per vetin dhe punët që kishim ba gjatë jetsë në vëndlindjet tona. Miqesia jonë u shtua dhe më tepër duke qënë Marku nip Kelmendi,për të cilet (dajat) Marku interesohej shpesh e më shpesh në takimet tona.Marku nuk është nga ata karaktere që nga levdatat nder sy mund të krijosh miqësi me të,por është njëriu që e lypë të vertetën lakuriq. E kuptoja se duke i thënë fjalet ma të mira që meritonin dajat e tij, ai ato i merrte me rezerva,pavarsisht se dhe vetë ishte i bindur se po i thoshja të verteten…. Nga Marku une mesova në një këndveshtrim tjeter, kush ishte Tito dhe Kardeli,mesova shumë më teper për Fadil Hoxhen dhe Azem Vllasin, mora vesh se miku më i çmuar i letrave për të ishte akademiku i Kosoves Mark Krasniqi, kuptova respektin e pakufishem që kishte per Ibrahim Rugoven. Me ka porosite që kur të shkoj në Kosove mos ta la pa shkua në Drenice të kulla e Jasharajve.Në aparatin e tij fotografik po ta shikosh ka me dhjetra fotografi nga Drenica dhe epopeja heroike e Luftes së Kosovës. Kuptova se ishtë një njohës i zoti bibliografisë së mikut  të shqiptarve , Shuflain.  Së bashku kemi kaluar shumë orë bisedime rreth fjalorve të gjuhes shqipe që sot janë në qarkullim. Me dhjetra herë më ka detyruar ti them një e më shumë sinonime për një fjalë shqipe,të gjejë antonime të pafundme të shqipes sonë të bukur.Në më të shumtën e heres bisedat tona kanë qënë debate dhe asnjehere me ato “po-të “ e rëndomta që për hirë të qënit mirë në tavolinë të aprovohet gjithçka. Pothuajse të gjithë botimet e emigranteve shqiptar në Michigan por edhe në Neë York,i kemi diskutuar ose më mirë u kemi bërë reçensen e tyre . Me ka përgezuar për publikimet që i kam bërë në portalin tim AlbDreams,librit të Fran Gjeloshajt,për Kojen pak kohë më parë. Dukej shumë mirë për atë botim,dhe me dhjetra herë në mungesë të autorit më ka diskutuar për vlerat që ka libri dhe nderën që Fran Gjeloshaj i ka bërë krahinës së vet. Duke u kthyer në planin e librit të cilin sot e kemi në dorë,”Koja-emer në gur”autori i ka qëndruar aksiomes se vet; “Ja ke detyrim vendit tat për ta shkrua atë që din e ta kanë thanë,se ndryshe ajo tretet dhe na harrohena”

      Fran Gjeloshaj: “…Vendlindja jonë Koja, edhepse vënd rural, asht e pasuruar me të gjitha institucionet kulturore; Kisha me varrezat e vjetra të vojvodve dhe bajraktarve, dhe ato të rejat, shkolla, lapidari i bajraktarit Prëtash Zekës, Lapidari dhe vorri i  meshtarit të parë Kojas Dom Markë Bakoçaj, përmendorja e deshmorëve të Luftës Deçiqit, dhe në kohën e fundit, gjatë verës kaluome, hulumtimi dhe restaurimi i vorrit mesjetarë të Amat Bakës.  Koja legjendare, vendlindja e jon dhe e baballarve tonë, duhet të tërhjek vemëndjen e të gjithëve që deshirojën të mos harrohet, veçanarisht nga të rinjët kudo gjinden nepër botë. Për me e njoftuo ma mirë edhe ma lehtë, me dit të kaluomen e të parve të vet, jo vetëm me an të publikimeve të shkurta në mjete të ndryshme informuose, jam i mendimit se asht koha të mëndohet që ndonji libër vijues, të botohet në gjuhën anglishte, në gjuhën botënore, që sot të gjith të rinjët e perdorin kudo gjinden, si në vëndlindje ashtu edhe në megrim…. Sotë, kemi knaqësi të promovojëm librin ma të ri, “Koja, emër në gur”, nga autori Z. Mark Paloka Gjokaj. Kjo vepër përputhet me 80 vjetorin e autorit, me ç’rast i deshiroj shëndet të mir dhe jet të gjatë, për me na pergatit edhe ndonjë tjetër libër të ri. Ka shum shkrimtar që veprat ma të mira i kan krijuo në pleqni.  Ketë  libër lexuesit e kan prit me kureshtëri, dhe asht mir që kan mundësi me u njoftuo edhe me nji libër të ri që trajton të kaluomen e Kojës. Marku asht nji ndër intelektualet e pare nga Koja, mbas Luftës Dytë Botrore!”

     Paste dheun e lehte dhe kujtimin e paharruar!

Detroit, 21 nendor 2019, ora 11: 56 minuta

Perg. Ndue BACAJ

Në faqen e tij zyrtare në facebook  Edvin Kristaq Rama , Kosoven e “zhdukë” nga harta, pasi e “bashkon” me ish pushtuesen shekullore , Serbinë e mikut tij të ngushtë Aleksander Vuçiç..

Siç shihet më sipër në faqen e tij zyrtare në facebook Edvin Kristaqi , gjoja duke dashur të reklamojnë një projekt per furnizimin me ujë 24 orë në Shqiperi,  publikon një hartë “memece” të shqiperise me disa “pika” ku do të ndertohen (në kalandrat greke) disa ujësjellsa (sigurisht me PPP-partneritet privat-publik). Në të vertet ky investim në letër aqsa të rrinë ky “rilindas” kryeminister jo vetem nuk do të marrin jetë , por rrezikohet të shkatërrohen edhe ata që janë, per interesa te oligarkëve, mafiozve dhe krimineleve, që tashma kanë zevendësuar thuajse masivisht socialistet e vertet , ne qeveri, në pushtet e parti.. Nëse çeshtja e projektit me këtë status  nuk ka asnjë rëndësi, i  rendesishëm është publikimi i hartes “memece” që në fakt fletë shumë. Në hartë Shqiperia e “ujësjellsave” kufizohet në veri-perendim në hartë me Malin e Zi , ndersa në veri-lindje vetëm me harten e Serbisë , pasi Kosova në hartë nuk ekziston se është e futur në Serbi, (ndersa në lindje e jug-lindje me harten e Maqedonisë së Veriut dhe me atë të Greqisë). Harta e Edvin kristaqit që e ka “futur” Kosoven në harten e Serbisë është harta e dhunshme identike e rreth 100 vite rrjesht që me zjarr, hekur e genocid , Serbia e mbajti Kosoven të pushtuar, sigurisht edhe me ndihmen e Rusisë dhe Europës plakë dhe pas luftës dytë botërore edhe me tradhtinë e krimin komunist të babait shpirterore të Edvinit dhe rilindjes tij komuniste-mafioze , Enver Hoxhës,  dhe lakejve të tij në Shqiperi, Kosovë, në diasporë e tjerë… Pas reagimeve dhe komenteve  kundër  hartës edviniste  që “asgjeson” Kosoven dhe e “futë” në harten e Serbisë,  Edvin Kristaqi, e fshinë këtë hartë , nga statusi i tij, jo duke e korigjuar e kerkuar falje , por vetëm duke paraqitur “thjeshtë” harten e Shqiperisë , pa pasur bythë të paraqesin harten  me shtetet që kufizohet Shqiperi “zeza” , ku duhej të ishte edhe Republika e Kosovës. Sado fatal të ishte ky “gabim” i Edvin Kristaqit, po të ishte  per herë të parë do ti “falej” , por kjo  është hera e katërt që kryeministri i Shqiperisë nuk e njeh Republiken e Kosovës , si shtet në vehte, konkretisht:

Hera e parë, kur Edvini së bashku me Presidentin e Serbisë A.Vuçiç diskutuan për projektin e autostradës Nish-Tiranë , anashkalohej emri i Kosoves kur në fakt rreth gjysma e autostrades do të kalonte nepër teritorin e Republikës së Kosoves…

Hera e dytë, kur Edvini me miqt e tij në Prishtinë dhe Serbi , do të investohej për shkembim teritoresh në mes Serbisë e Kosovës. Shqip Serbisë do ti jepeshin Serbisë trojet e zona ekonomike shqiptare e Mitrovicës (Trepça…) Zubin Patoku , Ujmari etj..) , dhe Serbia në shkëmbim do të jepte pak ”shkretin” (nga Presheva)… edhe kjo shqiptare e grabitur nder mota nga Serbia.

Hera e tretë, kur Edvini me mikun e tij A.Vuçiç ranë dakord që të themelojnë gjoja mini-shengenin ballkanik , alias “Jugosllavinë e re”, ku Kosova në këtë projekt serbomadh e antishqiptar nuk konsiderohet…

Hera e katërt , është kjo e hartës memece , ku republika e Kosovës nuk figuronte as në harten e Edvinit , pasi ishte “absorbuar” nga harta e Serbisë… , mikut të ngusht të ish mimnistrit të informacionit të Sllobedan Millosheviçit , Aleksander Vuçiçit -sot Presidenti i Serbisë…

Pas ketyre këtër herëve të dukshme sa sa shumë e donë Kosoven “nacionalisti” i tërbuem Edvin Kristaqi , besoj se  e meriton plotësisht besimin e të gjithë enveristeve (sigurimësve , UDB-istëve) në Shqiperi , Kosovë e kudo në Botë , se po ecen në rrugët e “shkelura” të Enverit të tyre. Mediat dhe politika serbe janë në delir. Ndersa per shqiptarët e vertet ky KM-ja meriton me ja “lehë” në lule të ballit dekoraten për tradhti kombëtare…

Shqiperi me 19 nëntor 2019

Ajo është e fuqishme, me një karizëm të spikatur që nuk i merr borxh asgjë feminilitetit! Ndihet aq e vërtetë! Kur je me të ke siguri, e mbi të gjitha në ndryshim nga ajo që mund të pritet pasi e sheh në debate, është aq e rehatshme biseda me të.

 NGA ERMIRA ISUFAJ 

Grida Duma, pa hezitim mund të konsiderohet politikania që merr vëmendjen më të lartë në dimensionin publik. Nuk është e rrallë që shumëkush pyet, “si ja del të jetë një personazh që mban pesha publike të mëdha dhe të përballojë ciklonin e mediave”?! Ne e kujtojmë se si ajo në vitin 2013-të krejt e vetme mbronte në çdo studio debatesh Partinë Demokratike dhe arrinte të bënte anëtarët e asaj partie të ndjeheshin jo humbës, pavarësisht rrotacionit politik të sapondodhur. Në atë kohë u kthye në një fenomen mediatik. Sot Grida Duma është gati një logo e vetvetes, ajo ka identikitin e vet të qartë e plotësisht të spikatur.

Janë të shumtë ata që e shohin atë si gruan e plotësuar dhe të ndërtuar totalisht. E duket se Grida Dumën nuk e habit e nuk e surprizon më asgjë. Nuk ka dyzime, por një qartësi depërtuese edhe tek të tjerët. Kur e takon ti e di se në parim ajo do të ketë një përgjigje o argument për çdo gjë. Njësoj ndodhi edhe me ne…Kur e takuam u habitëm mjaftueshëm për rehatinë e bisedës dhe konfidencën që ta dhuron pa drojë sikur e njeh prej vitesh. Ndokush do të kishte pritshmëri të tjera…Do të priste një bisedë miqësore të dominuar nga ajo, por në fakt Grida Duma është një dëgjuese e ngeshme. Nuk të ndërpret në asnjë moment dhe dallohet lehtë se sa e shijon të dëgjojë nga bashkëbiseduesi dhe më pas flet vetëm pozitivisht për gjërat. Ndonëse vjen nga dhjetra vite angazhim akademik dhe mban titullin Prof. Assc.Doktor, në Universitetin e Tiranës, ajo është ndër njerëzit e rrallë publik që kurrë nuk i bën gjërat për show masiv, që rrit thjesht rëndësinë. Ajo i bën gjërat për veten! Ndërsa qëndrojmë me të në një kafe bar, thuajse gjatë gjithë kohës, njerëz të panjohur e shohin dhe i buzëqeshin dhe ajo përshëndet me lehtësinë e njeriut që është mësuar të jetë e rrethuar me këtë pëlqim.Të qenit në veprim të përhershëm, na bën të imagjinojmë se koha e qëndrimit në shtëpi ndofta për Gridën është ajo më e limituara. Por, qenka krejt e kundërta! Punon më shumë në shtëpi se në zyrë, sepse në zyrë hyrje-daljet e njerëzve nuk e lënë të përqëndrohet. E po ashtu po ta pyesësh se ku preferon të bëjë pushime, do të të thotë në shtëpi. Preferon veshjet e rehatshme në ngrohtësinë familjare, dimër apo verë dhe na thotë që është shumë e vështirë ta bësh të udhëtojë nëse nuk është diçka serioze për ndonjë çështje pune.
Ne e intervistuam Grida Dumën dhe ju do të lexoni një pjesë që e njohim më pak tek ajo, anën më komfortuese dhe përjetuese të sajën personale, por edhe në raport me njerëzit më të dashur që ndërtojnë jetën dhe përditshmërinë e politikanes së njohur!

Si nis një ditë e zakonshme në jetën tënde?

Shpesh nis me mungesë gjumi, me nevojën për të fjetur më shumë.

Kur zgjohesh?

Rreth 7 apo 7.30 përveç të shtunave dhe të dielave që i dua veçanërisht për gjumin e gjatë.

Kur fle?

Thuajse asnjëherë para orës 1 të mëngjesit.

E çon djalin në shkollë?

Thënë më mirë e përcjell, bëjmë mëngjes të dy. Është pjesa më e bukur e ditës, nëse ka një gjë që më zgjon me qejf nga gjumi është që do t’i ngatërrohemi njëri-tjetrit në kuzhinë, duke bërë mëngjes dhe do shkëmbejmë batuta të shkujdesura.

Të ndihmon dikush për punët e shtëpisë?

Ndonjëherë, por jo përditshëm. Të merrem me shtëpinë e kam kënaqësi personale, shije jete. Nëse ka diçka që më shlodh, është të bëj ndryshime nëpër shtëpi të vogla apo të mëdha. Shtëpia është ishull i domosdoshëm që jep qetësinë e domosdoshme madje jetike.

Sa herë në javë shkon tek parukjerja?

Shpesh, nuk mund ta numëroj sa herë. Më shërben  një zotëri shumë i talentuar, dhe jo një zonjë. Më duhet të shkoj shpesh për shkak të prezencës në media kryesisht. Ky pashmangshmërisht është një dëm i vazhdueshëm që i bëj flokëve.

Di ta bësh grimin vetë?

Sigurisht!

Çfarë do të thotë të jesh një grua në politikë?

Shumëçka, por herë herë asgjë më shumë se të jesh burrë në politikë. Jemi të gjithë të qartë që për gruan vështirësitë janë më të mëdha sepse politika është edhe art i forcës dhe kjo i është atribuar burrit përgjatë historisë. Tashmë mendoj që me gjithë vështirësitë e shumëanshme gruaja ka shansin të përfitojë nga një botë që po ndryshon dukshëm. Besoj po ashtu që të flasësh shpesh për këtë është edhe dëmtuese. Bota e burrave ka vështirësitë e veta për të cilat si sociologe besoj flitet shumë pak. Madje një dhunë e madhe që i bëhet burrit është gjykimi që i bëhet atij nëse flet për vështirësitë.

Cilat kanë qenë sfidat e tua më të mëdha?

Koha! Sfida dhe ankthi im, është dhe mbetet koha. Më përndjek ideja që koha ikën dhe ajo që vjen nuk pret shumë derisa të ikë. Gjithmonë kam menduar që ka shumë pak kohë. Në të përditshmen është sfidë e jo e vogël të mbash disa impenjime njëkohësisht. Nuk kam sfida me asnjë arritje tashmë veçse të përmirësoj çdo gjë që bëj. Mbaj mend që sfidat konkrete më kanë ndalur që nga koha që kam qenë studente dhe kujtoj kur merrja pjesë në forumet e debateve të Europës Juglindore. E merrja si sfidë personale të arrija në vendet e para dhe të dëgjoja që kur shpërndaheshin vlerësimet nga juritë të thuhej, Shqipëria merr vendin e parë apo të dytë, aty mbaj mend të kem jetuar në sfidë. Të gjitha të tjerat që rrodhën pasi nisa të punoj, kanë qenë një rrugëtim për të ecur në etapën tjetër, por jo sfidë. Mendoj që më ka ardhur shpejt qartësia se shumë gjëra nuk varen vetëm nga ajo që përpiqemi. Kështu nuk varet nga ne nga e nisim, dikush e nis me disa avantazhe dhe dikush jo. Nuk shoh asgjë si sfidë tashmë. I vetmi reflektim që kam është a bëj gjithçka që gjërat të realizohen. Pas kësaj besoj në forca më të mëdha se vetja ime.

Çfarë nuk pranojnë dot deputetët (burra) te koleget e tyre gra?

Nuk kam vënë re asgjë të tillë. Ka respekt të plotë madje.

E keni ndjerë ndonjëherë veten të diskrimuar nga gjinia në parlament?

Asnjëherë, sepse për mua politika nuk është arena e diplomacisë është arena e betejës. Nëse pret të jetë ndryshe atëherë nuk je në politikë.

Cila është frika më e madhe, nga e cila i ruheni shumë politikës?

Që të rrezikon të mos  shijosh jetën për vete, të bëhet pjesë e ushqimit mendor dhe nuk e mban dot jashtë derës së shtëpisë.

Do të hiqnit dorë një ditë nga politika nëse…

Nuk e kam menduar atë “nëse”, mund edhe të jetë një “nëse”, por do ta di kur të hasem me të.

Ju me sytë tuaj jeshil fatal, jeni ndjerë e penalizuar nga fakti që jeni një grua e bukur?

Bukuria është e shtrenjtë, është një dhuratë e cila duhet vlerësuar sepse të jep mbi të gjitha një vetëndjerje të mirë, por padyshim si gjithçka e kësaj bote ka anën e vet të kushtueshme. Po e ka.

Është problem të jesh e bukur kur je politikane?

Jo domosdoshmërisht, varet plotësisht nga individi.

Cili është sekreti dhe rutina që ndiqni për të qëndruar gjithmonë në formë?

Kujdesem shumë për ushqimin, nuk konsumoj thuajse kurrë verë apo pije alkoolike, përpiqem që dy herë në javë të mund të ushtrohem në palestër; nuk kapërcej asnjë vakt, pak apo sado të ha vlen që mos ta lë stomakun bosh nëse nuk kam mundësi të ha drekën si duhet. Po aq përpiqem mos të ha pas orës 8 në darkë.

Cila është politikania shqiptare model që vlerësoni?

Është ende herët të pyesim për politikane model në gjithsej 30 vite tranzicion politik. Mundet që më pas në kohë pasi historia të filtrohet të mund të kem një opinion të tillë, por deri sot mund të shprehem me siguri që për mendjeprehtësinë dhe idealizmin e forcës, kam  pasur fatin të ndaj mendime me Liri Belishovën, grua e madhe që e humbëm pak kohë më parë.

Cili është udhëtimi më i bukur që keni bërë?

Toskana, do të mbetet përherë memoria ime e udhëtimit të bukur.

Je romantike?

Nuk mund ta them unë këtë, është një vetëvlerësim që nuk e përcaktoj dot qartë; por di që jam detajiste dhe vlerësoj cilësinë se si shprehen gjërat.

Cili është versioni më romantik i yti?

Nuk di nëse kam një version të tillë, por mendoj që njeriu dhuron shumë kur tregon kujdes për tjetrin, në gjërat e vogla të përditshme deri tek të mëdhatë. Por ndërsa ju përgjigjem më vjen ndërmend një thënie që shpesh e rimendoj: ska romancë më të madhe se njeriu që të bën të qeshësh dhe të qeshësh përditë edhe me veten.

Cilët janë Top 5 librat më frymëzues për ty?

E vështirë të zgjedh kam shumë më shumë se pesë, por po i radhis:

Komedia Hyjnore       D. Aligheri

Bota e djeshme           Stefan Cvajg

Don Kishoti                Servantes

Revolta e Atlasit         Ayn Rand

Rrno për me tregue     Zef Pllumi

5 filmat më të bukur?

Amadeus

Artificial Intelligience

Shadowlands

Road to perdition

Age of innocence

Gonne with the wind

City lights

Pedagogjia dhe politika konsiderohen dy fusha të forta të shoqërisë sonë, cilën zgjedh me zemër dhe cilën me mendje?

Të dyja e kanë kiminë e mendjes dhe shpirtit, absolutisht të dyja.

Një këshillë për vajzat e reja që duan t’i futen politikës?

Mos kthe kokën pas, ke hyrë, qëndro! Durim, dedikim, punë në grup. Në politikë ka nevojë për çdo përfaqësim, nuk është e thënë aspak që duhet të vish nga akademia, nga media apo nga fusha të zëshme. Politika është vetë zëri, i jep dëgjesë çdo talenti dhe çdo profesionisti. Gjthmonë nëse është i pajisur me durim dhe me këmbëngulje. Është po aq art i punës në grup; nuk e zhvillon dot pa të tjerët. Duhet doemos të kesh temperuar durimin sepse je pjesë e një organizate ku kryqëzohen shumë rrugëtime.

Çfarë mendon se e bën një grua të suksesshme?

Qëndrueshmëria dhe gjerësia. Për një grua është më e domosdoshme se për një burrë të kuptojë se duhet gjerësi vizioni në karrierë, duhen tejkaluar të gjitha barrierat e vogla dhe që po t’i shohësh nga larg në fakt janë të parëndësishme. Shumë gjëra që e lodhin një grua në karrierë janë më të vogla se vetë rruga e saj. Mjaft gra tërhiqen sepse i japin rëndësi elementëve të vegjël.

Nëse do të ktheheshe pas në kohë çfarë do të bëje ndryshe?

Do t’i kisha shtuar formimit tim studime në drejtësi. Sociologjia dhe makroekonomia janë fushat e mia të ekspertizës, por nëse do mundja të shtoja këndin e tretë do të ishte drejtësia.

Cili është komplimenti më interesant që ju ka thënë djali juaj?

“S’ka lindur akoma një grua si ti”, shpresoj mos të më ketë përkedhelur me një shprehje filmash.

Cili është njeriu që mendoni se ju njeh më mirë në këtë jetë?

Motra ime e vogël, Geri. Kur ajo lindi ishte bekimi mëi madh që na u fal në shtëpi. Që bebe, kur i qëndroja afër ndërsa flinte, ajri që e rrethonte ishte si prej bote tjetër, tek asnjë fëmijë nuk e kam sensuar atë ndjeshmëri, ishte si një aurë e një bote të plotë, të paqtë. Të njëjtën ka edhe sot!

Kush në familje ju ka influencuar më shumë në zgjedhjet që keni bërë deri tani?

Ime më, është lokomotivë motivimi për të shkuar në hapin tjetër.

Cili është mesazhi juaj për konceptin e lirisë së zgjedhjes për jetën familjare?

Liria e zgjedhjes kushtëzohet nga mundësitë që ka njeriu të jetë i lirë. Të jemi realist, mundësitë ekonomike kanë qenë dhe mbeten bazament lirish, pas plotësimit të tyre mund fillojnë liritë. Ndoshta edhe për këtë jam e djathtë në besimet e mia. Edhe sepse besoj që zhvillimi shpirtëror shkon bashkë me krijim e mundësive për një jetë të mirë. Çdo njeri që i bën zgjedhjet e veta jo i kushtëzuar nga rrethanat, cilëndo zgjedhje, qoftë dhe atë familjare, ka bërë zgjedhjen e duhur. Për mua jeta e mirë është vetëm ajo që bëhet pasi kemi zgjedhur atë që mendojmë, të pashtrënguar nga kushtet dhe nevojat apo edhe jetët e të tjerëve.

Credits: 

Foto: Class Photograpy, Orsola Mema 

Design: Xhesika Berisha 

Festa e Flamurit siç e quajmë në zhargonin popullor apo zyrtarisht Festa e Pavarësisë se shtetit Shqipëtar është  dita me e madhe e kombit në historinë e krijimit te shtetit shqiptar e cila simbolizon lirimin nga zgjedha shekullore e Perandorisë Osmane. Kjo festë dikur e ndaluar të festohet lirshëm për  gjysmën e kombit shqiptar qe gjendej ne ish Jugosllavinë  e shekullit te kaluar sot festohet pothuajse pjesërisht lirshëm ne trojet shqiptare dhe ne gjithë rruzullin tokësor.

Si pjesëtar dhe njohës i  këtij komuniteti për më se 30 vite vlerësoj dhe konsideroj se Festa e  flamurit  gjithnjë e më shumë po degradohet  nga profiteret te cilët edhe këtë festë te madhe kombëtare dita ditës po e komercializojnë për te pasuruar vetveten e familjarët e vet  dhe asgjë me shumë. Këto manifestime po degradojnë aq shume saqë në esencë përveç emërtimeve që bëjnë aty asgjë s’ka te bëj me atdhetari veçse është kultivim i nivelit me te ultë i “atdhedashurisë  të biznesit patriotik.”

Vite me parë në komunitetin shqiptaro-amerikan kjo dukuri nuk ka qenë e theksuar thuajse fare meqë me këtë datë organizohëshin  mbrëmje të mirëfillta atdhetare dhe me çmime simbolike sa për të mbuluar shpenzimet e domosdoshme e besa shpeshherë edhe me humbje vetem sa për te qenë ne shërbim te kauzës kombëtarë dhe të komunitetit.

Edhe këtë vit disa  shoqata dhe personalitete te çmuara te komunitetit po përpiqen që me çmime simbolike të jenë në shërbim të komunitetit, por është për keqardhje që mësa duket  disa shoqata  të mirënjohura kanë rënë pre e komercializmit duke i vendosur biletave për këtë manifestim çmime astronomike për qytetarin e rëndomtë dhe duke u rreshtuar pas mentalitetit të profiterëve oportunist. Shoqatat duhet të jenë mirënjohëse dhe falenderuese për përkrahjen e sinqertë  që  e gëzojnë nga komuniteti dhe ne këtë festë te madhe kombëtare duhet t’i dhurojnë diç komunitetit nga vetvetja për përkrahjen e tyre ndaj aktiviteteve te shoqatave gjegjëse.

Këtij matrapazllëku i prinë edhe një pjesë e këngëtarëve te estradës (jo të gjithë për fat të mirë, meqë ka këngëtarë të ndershëm të cilët e vlerësojnë Festen e Flamurit kombëtar ) dhe është ironi e llojit të vet kur këta këngëtarë me plot zjarr e patriotizëm i këndojnë atdheut e nuk e bëjnë asnjë sakrificë për një natë të vetme per te qenë në shërbim të kombit, atdheut dhe komunitetit

dhe për ta ruajtur dinjitetin historik kombëtar të kësaj feste të shenjtë  mbarëshqiptare.

Esad GJONBALAJ